Ўзбекист0н рeспубликаси олий ва ўрта махсус таълим

УНтлур
И ъ* ДИҳкикинИ ику" атамасининг луғавий маъноси тўғри к«»ъ 1Ми1п11Ц11 ии <|иил<ниии кўиМилинг
а) «илиа» «штжжфоф», «гнозифл»~«ҳилим- ўрганилаётган объект ёки жараён тоғрисида аниқ маълумот олишнинг умумий воситаси бўлиб хизмат қилади;
В) “Ж/«”-“таълим”, «гнози/}ъ- ъ‘тарбия” - таълим-тарбия жараёнини қулай ташкил етиш;
С) ‘Слиаф лол маълумот берувчи” методика сифатида тушунилади;

1. 
   ) "Донишмандлар суҳбати” маъносини билдириб, педагогикада кенг қўлланиладиган мелодни билдиради.
   

2. 
   Педагогик диагностика — бу
   

1. 
   педагог шахсининг ва у билан мулоқотга киришувчиларнинг педагогик тизим натижаларини ўрганиш, таҳлил қилиш, самарадорлигини ошириш жараёнидир;
   
2. 
   шахснинг ўзига хослигини белгилаб берадиган анатомик, физиологик, психологик хусусиятлари:
   

С) ижтимоий муҳитнинг шахс шаклланишидаги хусусиятлари;
Д) таълим тизимида инновацион жараёнларни ташкил қилиш.

2. 
   Педагогик диагностиканинг асосий тушунчаси -“шахс” бу
   

1. 
   ўзининг фикрини баён эта оладиган, мустақил қарор қабул қила оладиган, бошқарув тамойилларини тўла-тўкис идрок етувчи инсон;
   

2. 
   жамиятда ўз мавқеига ега бўлган, ўзлигини англаган, ўз “Мен”ига даъвогар инсон:
   

*С) кадрлар тайёрлаш тизимининг бош субъекти ва объекти, таълим соҳасидаги хизматламинг истеъмолчиси ва уларни амалга оширувчи, жамиятда ўз мавқеига ега бўлган, ўзлигини англаган, ўз “Мен”ига даъвогар инсон;
Д)биологик, психологик, ижтимоий омиллар асосида тараққий этган, ақлий жиҳатдан камолотга етишган, объективлик, фикрловчилик, қобилиятлилик ва бошқа сифатларни ўзида мужассамлаштирган индивид

2. 
   Педагогик жараён ~ бу...
   

1. 
   маълум бир мақсадга йўналтирилган педагогик фаоиият таъсирида ташкилий шакллантирилган ва мазмунан бойитилган жараён
   
2. 
   тарбияланувчиламинг ўз-ўзини тараққий этиш жараёни
   

С) ахлоқий, естетик, фалсафий дунёқарашни шакллантириш
Д) - шахснинг ўзига ва ўз фаолиятига бир жамоа ёки бутун жамият нуқтаи назаридан баҳо бера олиш

2. 
   Шарқда педагогик диагностика элементлари қуйидаги тарбиявий методлар замирида қўлланилган:
   

1. 
   насиҳат, огоҳлантириш, намуна;
   
2. 
   тушунтириш, насиҳат қилиш, намуна, ибрат, рағбат;
   

С) ҳикоя, сўз орқали ифодалаш, кўргазмалилик;
Д) тушунтириш, жазолаш, кўргазмалилик.

2. 
   «Педагогик диагностика» атамаси биринчи бор нечанчи йили ва ким томонидан фанга киритилди?
   

1. 
   1964 йилда немис олими Инго Хартман томонидан;
   
2. 
   1968 йили немис олими Карлхайнс Ингенкамп томонидан;
   

С) 1970 йилда инглиз олими Адам Осборн томонидан;
Д) 1981 йилда Джон Линерт томонидан.
Немис олими К. Клауер педагогик диагностикага таъриф берган бир қатор олимларни танқид остига олиб, шундай фикрларни билдиради:

1. 
   «Педагогик диагностика - долзарб педагогик қарорларни, ҳукмларни чиқаришга бўлган уринишлар мажмуи”
   
2. 
   “Педагогик диагностика - таълим жараёнини қулайлаштиришга мўлжалланган фаоиият тури”;
   

С) “Педагогик диагностика — педагог ва таҳсил олувчи ўртасидаги қўшалоқ жараён бўлиб, таълимнинг натижавийлигини таъминлайди”;
И)) ‘Педагогик диагностика -жамият талабидан келиб чиқиб, таълим- литрбийн натижаларини олдиндан башоратлаш, самарадорлигини аниқлашни таъминлайди”.
8 «Жаноби Ҳақ инсонларнинг аси хилқатда истеъдод ва қобилиятли, вҳвнИиИ ила ёмонни, фойда ила зарарни, оқ ила қорани айирадиган қилиб ^ ҳи улиъиин" ибораси қайси тарбияшунос олим асарида келтирилган?

1. 
   Абу Али ибн Синонинг “Тадбиру манозил” асарида;
   

У) Абдулла Авлонийнинг «Туркий Гулистон ёхуд ахлоқ» асарида;
С) (ловард Гарднернинг “Шахс ривожланишига таъсир етувчи омиллар” ииъииии Ида;
л>) В.Мауцрманнинг “ Диагностишен ин дер Шуле” (“Мактабда ||||ф.мом11ка") нсариду.
ъ» 111с1111иии■■ ф> шахс сифатида камол топишида қайси омиллар иииииИиИми и Ии >и ҳи И у ии И Киисл» цлаили?
Л) л|лииимлв, 11чиртоиллй;
ъИД 1111 им * лй. Итлолонлк. руҳий омиллар;
ллк;
) ‘ 1 )«лиинйиу|нин*.ҳ, (ииънр

1. 
   Ирилйнл, 1)1 лииҲ>ий.
   

10 Педагогиг диагностиканинг предмети-...
ъ А) педагогик шарт-шароитлар, восита ва қонуниятларни аниқлаш, баҳолаш педагогик жараён иштирокчиларининг шахсий-характерологик МиНииилйиитлнрини тадқиқ етиш

2. 
   жамият талабидан келиб чиқиб, таълим-тарбия натижаларини олдиндан бн ,лw>р.иллуш, самарадорлигини аниқлашни таъминлаш;
   

(ъ) ўзига хос таълим йўналиши ва мутахассисликни тўғри танлашга ёрдам бериш;
!)) инсон организмидаги анатомик тузилиш, физиологик ҳаракат, асаб типи, р,ир;ий шарци/ рефлексларни таҳлил қилиш.


НАЗАРИЙ ДАЛИЛЛАРГА АСОСЛАНИБ, САВОЛЛАРГА ЖАВОБ
БЕРИНГ
1 Педагогик диагностиканинг предмети ва объектини изоҳлаб беринг.
Педагогик диагностиканинг мақсади, вазифаларини тушунтириб беринг. т (Ўзбекистонда педагогик диагностикага оид қарашларнинг ■илинклҳми.ши ҳақида нималарни биласиз?
И Слиахс ривожланишида биологик омилнинг номини қандай тушунасиз?

5. 
   Шахс шаклланишида ижтимоий муҳитнинг аҳамиятини кўрсатувчи мисоллар келтира оласизми?
   
6. 
   Шахс ривожланишида таълим ва табия қандай ўрин тутади?
   
7. 
   Шахснинг ривожланиши унинг фаоллиги билан боғлиқми? Жавобингизни изоҳланг.
   

МУСТАҚИЛ ИШ МАВЗУЛАРИ

1. 
   Педагогик диагностиканинг инсон ва жамият тараққиётидаги
   

ўрни.

2. 
   Педагогик диагностиканинг шаклланиш ва ривожланиш тарихи.
   
3. 
   Замонавий шароитда педагогик диагностика ривожи.
   
4. 
   Шарқда педагогик диагностика елементларининг қўлланилиши.
   
5. 
   Ўзбекистонда педагогик диагностикага оид қарашларнинг шаклланиши, тараққиёт босқичлари ва асосий йўналишлари.
   

2-§. ЎҚУВ-ТАРБИЯ ЖАРАЁНИДА ПЕДАГОГИК ДИАГНОСТИКАДАН ФОЙДАЛАНИШ
Педагогик диагностиканинг моҳияти ва функциялари. Мустақил Ўзбекистоннинг ҳар томонлама ривожланиши ва амалга оширилаётган ислоҳотларнинг муваффақияти аҳолининг, айниқса, ёш авлоднинг билими, тарбияси ва маданиятининг қай даражада шаклланганига боғлиқдир.
Ўқув-тарбия жараёнининг жамият тараққиётидаги ўрни ниҳоятда беқиёсдир. Абу Носир Форобий: “ Таълим - тарбиянинг асосий вазифаси жамият л.илаҳларига жавоб бера оладиган ва шу жамият учун хизмат қиладиган етук инсонни тарбиялашдан иборат”¹, - деган фикрни “Фозил одамлар шаҳри” асарида алоҳида лаъкидлаган.
Жамият тараққиётида муҳим ўрин егаллаган инсонни тарбиялаш, уни билим олишга, меҳнат қилишга ундаш ва бу хатти- ҳаракатини секин - аста айлантириб бориш лозим. Инсоннинг мушоҳада қилиши қобилиятни 1,11Инв.илнйди ва ақлни пешлайди. Ақл онгни сақлайди. Онг еса моддий ва маънавий манбага айланади. Шу тарзда инсон аста - секин такомиллашиб, етукликка эришиб боради, аммо бунинг учун тарбиячи ва и »и Ии\ иИ нинви Ииилардан узоқ давом этадиган масъулият, шарафли меҳнат ва 41111!, имдани талаб етади. Бунда ўқитувчи ёшларнинг шахс сифатида ривожланишининг хусусиятларини эътиборга олиши зарур.
Мустақил, маърифий-маданий, адолатли ва инсонпарвар жамиятда ёш к луцлиии Иииии томонлама етук, ахлоқли, одобли кишилар сифатида камол топтириш

• 
  лул/.ирли в.и/илиидир, Мустақил республикамизнинг «Таълим тўғрисида»ги Қонуни,кадрлар тайёрлаш Миллий дастури» талаблари билан ҳамоҳанг равишда баркамол инсонни вояга етказиш учун зарур бўлган қуйидаги чн-.иисиялКирни шакллантириш лозим:
  
• 
  ижобий иллатлар моҳияти, мазмунини тўғри тушуниш ҳамда таҳлил қилиш муносабат билдира олиш;
  
• 
  жамоада қабул қилинган нормаларга амал қилиш, меҳнат қилиш ииинл.ил. илтииини эгаллаш;
  
• 
  баркамол инсон сиймосини идрок етиш, унинг маънавий қиёфасини ‘или.икллиинлииисли усулларини излаш.
  

М.иъ.ҳуъулот о тка/иладиган шароитлардан қатъи назар ўқув жараёнини қиилиц Ин.литии ишга хизмат қилувчи диагностика қуйидаги мақсадларга Во ннлллрллуди:

• 
  таълим натижаси нотўғри баҳоланганда ички ва ташқи таҳрирга; лнълнндаги камчиликларни аниқлашга;
  
• 
  ⁴ъ " ¹¹ • • • и. ин, И и/иъ ндмнлни нИиииИиии - л ошкент: 0‘қитувчи, 2004.-87-бет.
  

• 
  таълимнинг муваффаққиятли натижаларини тасдиқлашга;
  
• 
  ўқув жараёнининг кейинги босқичларини режалштиришга;
  
• 
  таълим-тарбиядаги муваффақиятларни рағбатлантириш орқали мотивация пайдо қилишга ва кейинги мураккаб қадамларни йўналтиришга;
  
• 
  ўқув-тарбиявий шароитларни яхшилашга.
  

Нуфузли америка маълумотномаларининг (Линдгуист) бирида педагогик ташхислаш вазифалари (Эдицатионал Меасуремент) га йирик боблар учун ўрин ажратилган: ўқитиш жараёнида услубий ёрдам кўрсатиш, таълим-тарбия жараёнини такомиллаштириш, мактабдаги ижтимоий педагог маслаҳати, тарбиявий жараёнда таълимнинг ўрни (Плазиеринг). Бу яна бир карра илмий асосланган педагогик диагностика ўқув-тарбиявий жараённинг мазмунини , бойитишга хизмат қилишини кўрсатади.