Ўзбекист0н рeспубликаси олий ва ўрта махсус таълим

ъ Абдуллаева Ш Педагогик диагностика.-Тошкент:Молия, 2008.-97-бет.
англаса, тасаввур қилса, унда жамиятнинг ахлоқ нормаларига зид ҳаракат қилиш эҳтимоли ҳам шунчалик камаяди.
Абдулла Авлоний ўзининг «Туркий Гулистон ёхуд ахлоқ» асарида инсон камолотида тарбиянинг ўрнини алоҳида таъкидлаб, «Жаноби Ҳақ инсонларнинг асл хилқатда истеъдод ва қобилиятли, яхши ила ёмонни, фойда ила зарарни, оқ ила қорани айирадиган қилиб яратган. Лекин бу инсондаги қобилиятни камолга етказмоқ тарбия воситасида бўладир. Агар бола яхши тарбия топиб, бузуқ хулқдан сақланиб, гўзал хулқларга одатланиб катта бўлса, бахтиёр бир инсон бўлиб чиқади. Агар тарбиясиз, ахлоқи бузилиб ўсса, насиҳатни қулоғига олмайдиган, ҳар хил бузуқ ишларни қиладиган нодон, жоҳил бир расвои одам бўлиб чиқади»¹,-деб таъкидлайди. Демак, тарбия - ўсиб келаётган авлодда ҳосил қилинган билимлар асосида ақлий камолот - дунёқарашни, инсоний эътиқод, бурч ва масъулиятни, жамиятимиз кишиларига хос бўлган ахлоқий фазилатларни яратишдаги мақсадни ифодалайди. Тарбия бола туғилгандан бошлаб умрининг охиригача оилада, тарбия муассасалари, ўқув даргоҳлари, маҳаллада, жамоатчилик таъсирида шаклланиб борадиган жараёндир.
Шахс деганда, руҳий жиҳатдан тараққий этган, ўз хусусияти ва сифатлари билан бошқалардан фарқ қиладиган муайян жамиятнинг аъзоси тушунилади. Шахс- ижтимоий ҳаётнинг маҳсули. Инсон шахс сифатида оилада - ота-оналар; жамиятда эса тарбиячи-устозлар, ижтимоий гуруҳлар ва турли жамоаларнинг таъсирида шаклланади. Жамият ривожланган сари етук, баркамол шахсларни тарбиялаб етиштириш еҳтиёжи ҳам ортиб боради. Одамнинг инсонлик жинсига мансублик такти еса “индивид” тушунчаси билан ифодаланади. Инсон шахсининг енг характерли томонларидан бири унинг индивидуал лиги (фақат ўзига хос бўлган, бошқа инсонларда учрамайдиган хусусият)дир.