|
Ов Педагогик диагностикада ўқувчи шахси педагогик диагностика объекти сифатида қаралади. Таълим муассасадаги таълим - тарбия сифати, моддий — техника базасининг мустаҳкамлиги, ўқув жараёнида ахборот - коммуникация воситалари ва ўқитишнинг замонавий методларидан, инновациялардан самарали фойдаланаётгани ўқувчи шахсини камол топтиришга қаратилади ва ўқув даргоҳининг билим ўчоғи деган мақомга муносиблигини кўрсатади.
Педагогик диагностикада мавжуд
педагогик муаммолар равшанлашади,
уларнинг ечимини топиш зарурати
аниқланади.
Бугунги кунда педагогик диагностиканинг шундай тамойилларини < амалиётда қўллаш лозимки, бу тамойиллар ёшларнинг педагогик даҳлсизлигини таъминлаши(шахсиятига зарар келтирмаслиги), миллий қадриятлар, урф-одатлар, анъаналар орқали уларга ижобий таъсир кўрсатиши зарур.
Ташхислашнинг натижалари кадрлар тайёрлаш ва уларнинг касбий малакаларини оширишда катта аҳамиятга ега.
Муаммолар ечими фаолиятнинг таркибий қисмларида, вазифаларни оқилона тақсимлашда ўз аксини топади. Педагогик диагностика функциялари (вазифалари) айнан шу нуқтаи назардан келиб чиқади:
тескари алоқа фимкцияси-кўзланган ўқув-тарбиявий мақсадларга еришиш шакллари ва йўлларини таҳлил қилиш;
мақсад ва вазифаларни белгилаш функцияси- жамоанинг тараққий қилиш истиқболларини, истиқболий режаларини аниқлаш;
тақсимот функцияси-жамоа аъзолари ўртасида бурчларни, вазифаларни тақсимлаш;
яратувчанлик функцияси- катталарнинг ёшлар билан мулоқот қилишининг соғлом муҳитини таркиб топтириш;
педагогик тажрибани ўрганиш ва умумлаштириш функцияси; педагогик коррексиялаш функцияси- ёшлар хулқи, таълимий фаолияти, тарбиявий жараёнлардаги нуқсонларни бартараф етиш вазифасини ўтайди, таълим берувчи ва таълим олувчиларни аттестациялашда қўлланилади;
мотивация ва рағбатлантириш функцияси-ўқувчи-ёшларнинг Илмда тарбиячи-ўқитувчиларнинг таълим олиш ва таълим бериш фаолиятини рағбатлантиришни, ташқи стимуллами адекват қабул қилишни назарда тутади. Тарбиявий жараёнда комилликка интилишни кучайтиради;
нн/орат функцияси-таълимий-тарбиявий жараёнда турли хил назоратини ўтказишни назарда тутади, чунки диагностика маънавий-маърифий И ҳи н % и и и лиолати тўғрисидаги ахборотга ега бўлишни билдиради.
ИълДМ.ИМ.ИК ИИИАИ.НОС ИИКА !• И ИНК ТСИЙАЛАРИ
И-расм. Педагогик диагностика функциялари
Ўқув-тарбиявий жараённи такомиллаштиришга хизмат қилувчи им. л.и)-и.)• ик диагностика ҳар бир режали ўқув жараёнининг ажралмас қисми
Ииисобланиб, таҳсил олувчи ўқув материалини қандай ўзлаштираётганини доимо баҳолаб боради, тарбиявий жараёндаги муаммоларнинг ечимини топишга хизмат қилади. Моҳир педагог ўқув жараёнида туғиладиган қийинчиликларни бошқалардан кўра яхшироқ тушунади.
Машғулот ўтказиладиган шароитлардан қатъий назар ўқув жараёнининг самарадорлигига хизмат қилувчи диагностика қуйидаги мақсадларга йўналтирилиши керак:
таълим натижаси нотўғри баҳоланганда ички ва ташқи таҳрирга; таълимдаги камчиликларни аниқлашга; таълимнинг муваффаққиятли натижаларини тасдиқлашга; ўқув жараёнининг кейинги босқичларини режалаштиришга; таълим-тарбиядаги муваффақиятларни рағбатлантириш орқали
мотивация пайдо қилишга ва кейинги мураккаб қадамларни йўналтиришга; ўқув-тарбиявий шароитларни яхшилашга.
Шу билан бир қаторда, ўқитиш сифатини ташхислаш учун қуйидагиларни аниқлаш талаб етилади:
амалда қўлланилаётган ўқув дастурларининг самарадорлиги ва мақсадга мувофиқлиги;
методик ҳамда ташкилий инновациялар;
мазкур инновацияламинг ўқитиш натижаларининг сифати ва битирувчиларнинг билимдонлик даражасига кўрсатадиган таъсири;
ўқув жараёнининг технологик жиҳатдан таъминланганлик даражаси;
таълим муассасасининг турли бўғинлари фаолияти мақсад ва вазифаларининг ўзаро мувофиқлиги;
ўқитиш консепсиялари, давлат таълим стандартлари, ўқув дастурлари ва ўқув-методик мажмуалар мазмуни орасидаги ўзаро узвийлик;
педагогик, методик, бошқарув соҳасидаги ахборот тармоқларининг самарадорлиги, уларни оммалаштириш ва фойдаланиш учун * қулайлиги ва ишончлилиги;
фанлар бўйича ўқитиш сифати баҳоланишини таъминловчи квалиметрик, ташхислаш методикаларининг ўқитувчилар тажрибасида фойдаланилганлиги ва синовдан ўтказилганлиги кабилар.
Ўқитиш сифатини ташхислашда таълим муассасасининг методик қувватини ташкил етувчи кўрсаткичлар ҳам муҳим ўрин егаллайди. Жумладан:
« аввалги йилларда тузилган ўқув дастурлари;
таълим муассасасида ишлаб чиқилган методик ҳамда дидактик материаллар;
синовдан ўтказилган ўргатувчи ва ташҳисловчи методикалар;
инновацион ғоялар банки;
«* методик ишларнинг ташкилий шакллари, илғор тажрибаларни аниқлаш, танлаш, умумлаштириш ва оммалаштириш кабилар.
Ўқитиш сифатини ташхислашда информацион-методик ҳамда таълимий- технологик манбаларни таҳлил қилиш ҳам алоҳида қимматга ега. Унинг асосий кўрсаткичлари:
« експерт хулосалари;
» назорат ва текшириш натижаларини ифодаловчи материаллар;
йиғилишлар, кенгашларнинг материаллари;
методик семинарларнинг материаллари кабилар.
Ўқитиш сифатини ташхислашда моддий-молиявий манбаларни ҳисобга олиш ҳам ниҳоятда зарур. Мазкур манбалар сирасига: таълим муассасасида амалга ошириладиган алоҳида тадбирларни молиялаштириш манбалари; қабул қилинган меъёрлар ва талабиарга мос тарзда ўқув материаллари мазмунига мувофиқ келадиган моддий-техник базанинг тавсифи; умумий ўрта таълим муассасасидаги синф хоналари ва ўқув кабинетларининг компютерлар, аудио, видео-визуаи техникалар ва лабаратория жиҳозлари билан таъминланганлиги; таълим муассасасининг алоқа воситалари билан таъминланганлиги; таълим муассасасининг ўқув-методик адабиётлар билан таъминланганлиги; таълим муассасасининг спорт майдончалари, заллари, инвентарлари билан таъминланганлиги; таълим муассасасининг моддий-техник базани кенгайтиришга йўналтирилган режаси; ўқитиш жараёни сифатининг ўқув жараёни сифати натижалари билан мос келишининг таъминланганлиги; таълим муассасасида масофавий таълимни жорий етиш учун моддий-техник базанинг мавжудлиги кабиларни киритиш мумкин.
Шундай қилиб, педагогик диагностика натижасида таълим-тарбия жараёнидаги мавжуд муаммолар равшанлашади, уларнинг ечимини топиш механизмлари ишлаб чиқилади.
МАВЗУ ЮЗАСИДАН САВОЛЛАР ВА ТОПШИРИҚЛАР
*■ Тестлар
1.Ўқув-тарбия жараёнида педагогик диагностика функциялари т тўғри келтирилган қаторни кўрсатинг:
*А) тескари алоқа, мақсад ва вазифаларни белгилаш, тақсимот, яратиш;
педагогик тажрибани ўрганиш, умумлаштириш, рағбатлантиш, огоҳлантириш;
С) педагогик коррексиялаш, таълим олувчиларни аттестациялаш;
Д) тарбиявий жараёндаги нуқсонларни бартараф етиш, тескари алоқа, умумлаштириш.
Do'stlaringiz bilan baham: |
