Topografik anatomiya o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi N. H. Shomirzayev

To‘r va yumshoq pardalar
To‘r parda (arachnoidea encephali) miya qattiq qobig‘idan yoriqsimon, sub-
79-rasm. Bosh miyaning asosiy pushta va egatlari.
1-
sulcus
postcentralis
; 2-
gyrus
postentralis
; 3-
sulcus
centralis
; 4-
gyrus
precentralis
; 5-
sulcus
precentralis
; 6-
gyrus
frontalis
superior
; 7-
gyrus
frontalis
medius
; 8-
gyrus
frontalis
inferior
; 9-
cerebellum
; 10-
gyrus
temporalis
superior
; 11-
gyrus
temporalis
inferior
; 12-
gyrus
temporalis
medius
; 13-
lobus
occipitalis
; 14-
sulcus
lateralis
(
fissura
cerebri
lateralis
-
BNA
); 15-
gyrus
angularis
; 16-
gyrus
supramarginalis
; 17-
lobulus
parietalis
inferior
.

---

113
dural bo‘shliq orqali ajralib turadi. To‘r parda yupqa bo‘lib, miya qobig‘idan far-
qli ravishda, tomirlari bo‘lmaydi va egatlar ichiga kirmaydi. To‘r parda o‘ziga xos
o‘siqchalar hosil qilib, miya qobig‘ini teshib o‘tadi va venoz sinuslar ichiga botib
kiradi yoki suyakda iz qoldiradi. Bular to‘r parda granulyatsiyalari (boshqacha –
paxion granulyatsiyasi) deb nomlanadi (67-rasm).
Miyaga hammadan ko‘ra yaqin joylashgan yumshoq parda – (pia mater en-
cephali) tegib turadi. U qon tomirlarga boy bo‘lib, hamma egatlarga, miyaning
qorinchalariga kiradi va u yerda tomirlar chigalini hosil qiladi.
To‘r parda osti bo‘shlig‘i, miya qorinchalari, havzalar (sisternalar)
Yumshoq miya qobig‘i va to‘r parda orasida bosh miyaning tirqishsimon to‘r
parda osti (subaraxnoidal) bo‘shlig‘i bo‘lib, u orqa miyadagi huddi shunday
bo‘shliqqa bevosita o‘tadi. Ularda orqa miya suyuqligi bo‘ladi. Orqa miya suyuqli-
gi to‘rttala miya qorinchalarini ham to‘ldirib turadi. Ulardan IV qorincha bir tomon-
dan to‘r parda osti bo‘shlig‘i bilan tutashsa, ikkinchi tomondan orqa miyaning marka-
ziy kanaliga o‘tadi. Silviy suv yo‘li orqali IV qorincha III qorincha bilan tutashadi.
Miyaning yon qorinchasi markaziy qismining (tepa bo‘lagida joylashgan)
uchta: oldingi (peshona bo‘lagida), orqa (ensa bo‘lagida) va pastki (chakka
bo‘lagida) shoxi bo‘ladi (74-rasm).
Ikkita qorinchalararo teshiklar orqali ikkala yon qorinchaning oldingi shox-
lari III qorincha bilan tutashadi.
To‘r parda osti bo‘shlig‘ida bir oz kengaygan qismlar bo‘lib, sisterna (havza) deb
nomlanadi (78-rasm). Ular, asosan, miya asosida joylashgan. Ulardan eng katta amaliy
ahamiyatga ega bo‘lgani cisterna cerebellomedullaris bo‘lib, u yuqoridan miyacha bi-
lan, oldindan – uzunchoq miya, pastdan va orqadan miya qobig‘ining membrana atlan-
tooccipitalisga tegib turgan qismi bilan chegaralangan. U o‘rta teshigi orqali IV qorin-
cha bilan tutashadi, pastda orqa miyaning to‘r parda osti bo‘shlig‘iga o‘tadi.
Bu sisterna ba’zan miyaning katta sisternasi yoki orqa sisterna deb ham ata-
ladi, uni dori moddalarni yuborish, kalla ichi bosimini pasaytirish va tashxis maqsa-
dida teshiladi (suboktsipital punksiya).