Topografik anatomiya o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi N. H. Shomirzayev

Qattiq miya pardasining sinuslari
Qattiq miya pardasi o‘siqlari ichida klapanlardan holi bo‘lgan venoz sinus-
lar joylashgan (75-rasm). Dura mater–ning o‘roqsimon o‘sig‘i bo‘ylab yuqori
sagittal vena sinusi, sinus sagittalis superior joylashgan bo‘lib, u bosh gumbazi
suyaklariga tegib turadi va uning jarohatlanishlarida ba’zan shikastlanib, juda kuchli
qon ketishiga sababchi bo‘ladi. Yuqori sagittal sinusning tashqi tasviri burunning
asosini tashqi ensa do‘mbog‘i bilan tutashtiruvchi sagittal chiziq bo‘ylab anqlanadi.
Miya o‘rog‘ining pastki erkin qirrasida pastki sagittal sinus (sinus sagittalis
inferior) joylashgan. Miya o‘rog‘i va miy-
acha chodiri tutashgan chiziqda to‘g‘ri
77-rasm. Bosh miyaning
qorinchalari (sxema).
1-miya yon
qorinchalarining markaziy
bo‘limlari; 2-miya yon
qorinchalarining orqa
shoxlari; 3-Silviy suv yo‘li;
4-IV qorincha;
5-chap yon qorinchaning
pastki shoxi;
6-III qorincha; 7-miya yon
qorinchalarining oldingi
shoxlari.

---

111
sinus (sinus rectus) joylashgan bo‘lib, unga pastki sagittal sinus quyiladi. Miya-
cha o‘rog‘ining ichida va uning ichki ensa qirrasiga birikish chizig‘i bo‘ylab ensa
sinusi (sinus occipitalis) joylashgan.
Bir qancha venoz sinuslar boshning asosida joylashgan. Kallaning o‘rta chu-
qurchasida g‘orsimon sinus, sinus cavernosus bor. Bu kavak juft bo‘lib, turk egari-
ning ikkala tomonida jolashgan. O‘ng va chap kavaklar anastomozlar orqali tuta-
shadi (75-rasm). G‘orsimon sinus bosh bo‘shlig‘ining oldingi qismidagi kichik
sinuslardan qon yig‘adi, undan tashqari, eng muhimi shundaki, unga ko‘z venalari
(vv.ophthalmicae) quyiladi, ularning yuqorigisi ko‘z ichki burchagida v. angu-
laris bilan anastomozlashadi.
G‘orsimon sinus emissarlar orqali pastki jag‘ shoxining ichki tomonida joy-
lashgan yuzdagi katta venoz chigal (plexus pterygoideus) bilan bevosita tutasha-
di. G‘orsimon sinusning ichida a. carotis interna va n.abducens o‘tadi, uning tashqi
devorini hosil qiluvchi miya qattiq qobig‘i ichida (yuqoridan pastga qarab) nerv-
lardan nn. oculomotorius, trochlearis va ophthalmicus o‘tadi.
78-rasm. Bosh miyaning havzalari chizmasi.
1-
dura
mater
encephali
; 2-
sinus
sagittalis
superior
; 3-
cavum
subdurale
;
4, 10-
arachnoidea
encephali
; 5-
cavum
subarachnoidale
; 6-
plexus
chorioideus
ventriculi
tertii
; 7-
v
. 
cerebri
magna
(
Galeni
) 
et
corpus
pineale
;
8-
cisterna
ambiens
; 9-
sinus
rectus
; 11-
apertura
mediana
ventriculi
quarti
;
12-
cisterna
cerebellomedullaris
; 13-
pia
mater
spinalis
; 14-
cisterna
pontis
;
15-
cisterna
interpedincularis
; 16-
cisterna
chiasmaticus
; 17-
cisterna
laminae
terminalis
; 18-
cisterna
corporis
callosi
.

---

112
Sinus tashqi devorining orqa qismiga uch shoxli nervning yarimoysimon
tuguni tegib turadi (74-rasm).
Ko‘ndalang sinus (sinus transversus) shu nomli egat (sulcus transversus)
bo‘ylab joylashgan va u bevosita S-simon sinusga (sinus sigmoideus) davom etadi.
S-simon sinus chakka suyagining so‘rg‘ichsimon qismi ichki yuzasida bo‘yinturuq
teshigigacha davom etadi, u yerdan ichki bo‘yinturuq venasining yuqori piyozchasiga
o‘tadi. Ko‘ndalang sinusning tasviri bir oz yuqoriga qavariqlashgan chiziq bo‘lib, u
tashqi ensa do‘mbog‘ini so‘rg‘ichsimon o‘siqning yuqori-orqa qismi bilan tutashti-
radi. Bu tasvir chizig‘i yuqori ensa chizig‘iga ham to‘g‘ri keladi. Ichki ensa do‘mbog‘i
sohasida yuqori sagittal, to‘g‘ri, ensa va ikkala ko‘ndalang sinuslar qo‘shiladi, bu
yer confluens sinuum deb nomlanadi. Bu qo‘shilish joyining tashqi proyeksiyasi
tashqi ensa do‘mbog‘i hisoblanadi, ba’zan yuqori sagittal sinus boshqa sinuslar bi-
lan qo‘shilmaydi va bevosita o‘ng ko‘ndalang sinusga quyiladi.