www.ziyouz.com
kutubxonasi
2
Shahar xalqi harakatda ekan, zo‘r tantana bilan ko‘chani changitib kelayotgan arava
ularning diqqatini o‘ziga jalb qildi. Daf’atan qaragan kishiga u arava emas, balki katta
uyga o‘xshab ko‘rinardi. Arava tepasida naqshinkor yog‘ochlarga o‘rnatilgan kumushdan
yasalgan, zarhalli bir qubba. Uning o‘rtasida esa ko‘k ipakdan tikilgan guldor pardalar
hilpiraydi. Aravaga qo‘shilgan ikki duldul otning ustiga kimxob yopqich to‘shalgan.
Qo‘lida qamchi ushlagan aravakash ulardan biriga minib kelmoqda. Arava yonida esa bir
necha g‘ulom kelishardi. Arava ustiga yopilgan parda uning ichidagilarni ko‘rishga imkon
bermasdi. Ammo u arava kimniki ekanini Farg‘onada yashovchi har bir kishi biladi. U
hokimning aravasi bo‘lib, shaharda undan bo‘lak hech kimda bunday arava yo‘q edi.
Bu aravani hokimga kavkazlik cherkas xotinining qarindoshi tuhfa qilgandi. Hokimning
o‘zi esa forslardan edi. Kavkazda bekalarning sayohatga yoki shaharga chiqqan vaqtda
tushib yurishi uchun shunaqa maxsus arava tayyorlanardi. Unda bekalar uchun safarda
kerak bo‘ladigan hamma anjom— hatto oziq-ovqatlargacha hozirlab qo‘yilgan bo‘lardi.
Oldilaridan o‘tayotgan bu hashamatli aravada o‘tirgan malikani ko‘rishga
farg‘onaliklarning hammasi — yoshi ham, qarisi ham oshiqardi. Malika har safar
ko‘chadan o‘tarkan, pardani ohista ko‘tarib, ko‘zi tushgan kishilar bilan salomlashardi.
Nozik tabassumi, sho‘x boqishi, husni va donoligi bilan hammani o‘ziga maftun qilgan u
malak hokimning qizi ekanini hamma bilardi.
Ammo bugun negadir hokimning qizi arava pardalarini ko‘tarmas, aravakash esa otlarni
tez yo‘rttirib borardi. Ko‘chadan o‘tayotgan kishilar aravakashning otlarni bu qadar tez
haydashidan uning shahar tashqarisiga chiqmoqchi ekanini anglashdi. Arava orqasiga
ikki ot bog‘langan bo‘lib, ular egarlangan bo‘lsa ham, ustida odam yo‘q edi. Ulardan
birining egari ustiga o‘q yoy to‘ldirilgan bir idish yuklangan. Bu ot, aravada kelayotgan
hokim qizining oti ekanini odamlar darrov payqab olishdi. Chunki malikaning xuddi shu
otni minib erkaklar kiyimida ovga, poygaga chiqish odati borligi kishilarga avvaldan
ma’lum edi. U ikki otning ketida ov paytida xizmat qiladigan g‘ulomlar, itlar va
qoplonboqarlar kelishmoqda. Farg‘onaliklar uchun bu unchalik qiziq tomosha emas,
chunki hokimning qizi ovga ishqiboz ekanini, mohir ovchi ekanini ular bilishardi. Lekin
nima sababdan u xuddi bugun — bayram kuni ovga otlanganini bilolmay hamma hayron
edi.
Ko‘chada turganlar orasida ikki kishi bor ediki, ularning biri farg‘onalik, ikkinchisi esa
qo‘qonlik savdogar. Qo‘qonlik savdogar farg‘onalikning qarindoshi bo‘lib, yangi yilni kutib
olish uchun kelgandi. Bunaqa narsalarni u ilgari ko‘rmagandi. Shu vajdan u: —
Bunchalik tantana bilan ketayotgan kim bo‘ldi? — deb yonidagi o‘rtog‘idan so‘radi.
— Bu hokim Tahmozning qizi Jahonbekaning vahimasi. Ilgari eshitmaganmisiz?
— Bu shaharda juda badavlat bir hokim yashaydi, uning yolg‘iz sohibjamol qizi bor deb
eshitgandim. Uning shu bittagina qizidan bo‘lak farzandi yo‘qmi?
— Bor, suyuq oyoq, badbashara, ko‘sa bir o‘g‘li ham bor, lekin u qiziga bir misqol
o‘xshamaydi, — dedi farg‘onalik o‘rtog‘i.
— Hokim, albatta, shu shaharlik bo‘lsa kerak?
— Yo‘q, kelgindi, bundan o‘ttiz-qirq yil muqaddam, qirchillama yigitlik chog‘ida, arab
musulmonlaridan qochib bu yerga kelib qolgan. U forsning allaqaysi qit’asida hokim
bo‘lib, ko‘p qiyinchiliklarni boshidan kechirgan ekan. Ota-bobolarining dinidan chiqishni
istamay, mol-mulkini yig‘ishtirib, shu yerga kelib qolgan.
— U rostdan badavlatmi? — so‘radi yana qo‘qonlik mehmon.
— Ha, mol-mulki behisob, Farg‘ona tashqarisida, Toshkent daryosi qirg‘og‘idagi
daraxtzorlarning hammasi uniki. Uy-joy, oltin-kumush va javohirlarni aytmaysizmi?
Keling, qo‘ying uni, yaxshisi, bozorga borib bir qo‘y olaylik-da, bola-chaqamizga so‘yib
beraylik, — dedi farg‘onalik savdogar.
Farg‘ona kelini (roman). Jo'rjiy Zaydon
Do'stlaringiz bilan baham: |