Jahon siyosiy-mafkuraviy ta’limotlar fanining ob’ekti, perdmeti, maqsad va vazifalari. Reja

13 - mavzu: Reformatsiya mafkurasi, undagi mafkura va okimlar.

Reja:

1. 
   Reformatsiya mafkuasi. Reformatsiya markazlari. Reformatsiya xarakatining ijtimoiy tarkibi, xarakatlantiruvchi kuchlari va nazariyotchilari.
   
2. 
   Reformatsiyadagi mafkuraviy okimlar. Yan Gus taьlimoti. Lyuteranlik okimi. Tomas Myuntser ijtimoiy – siyosiy karashlari.
   
3. 
   Kalinizmda diniy va dunyoviy xokimiyat, vijdon, eьtikod erkinligi masalasi. Lyuteranchilik va kalьvinizmning kapitalizm mafkurasiga munosabati.
   
4. 
   Markazlashgan davlatchilik mafkurasi, uning nazariyotchilari. N. Makiavelli goyalari. J. Bodenning davlat va suverentet xakidagi karashlari.
   

Reformatsiya_mafkuasi._Reformatsiya_markazlari._Reformatsiya_xarakatining_ijtimoiy_tarkibi,_xarakatlantiruvchi_kuchlari_va_nazariyotchilari.'>13. 1. Reformatsiya mafkuasi. Reformatsiya markazlari. Reformatsiya xarakatining ijtimoiy tarkibi, xarakatlantiruvchi kuchlari va nazariyotchilari.
Urta asrlar Garbiy Evropasi tarixida Uygonish davri kabi Reformatsiya davri xam muxim tarixiy , ijtimoiy - siyosiy jarayondir. XVI asrda Garbiy Evropada yuz bergan tarixiy shart – sharoit Reformatsiya xarakatini keltirib chikardi. Bu davrga kelib mavjud feodal tuzumning inkirozga yuz tutganligi ayon bulib koldi. Feodalistik ishlab chikarish munosabatlarining negizida kapitalistik munosabatlarning vujudga kelishi va maydonga chikayotgan burjua, dexkonlar va shaxar kambagallari bilan feodallar urtasidagi sinfiy kurashning keskinlashuvi reformatsiya jarayonidagi muxim omil jisoblanadi.
Reformatsiya – lotincha reformatio – uzgartirish, islox kilish demakdir. Cherkov faoliyatiga tankidiy karash, uni yangicha talablar asosida islox kilish, Rim papasining siyosiy xukuklarini cheklash va mustakil cherkov tashkilotlarini tashkil etish reformatsiya xarakatining oldiga kuygan asosiy maksadi edi. Xarakatning bosh mafkurasi shu maksadlarni amalga oshirish orkali cherkovning Garbiy Evropadagi monopol mavkeiga chek kuyish edi.
Rim papasining muntazam siyosiy xokimiyatga intilishi, siyosiy ustunlik uchun dunyoviy xokimiyatlarga doimo tazьyik utkazib kelishi, uning urta asrlarga xos sxolastik karashlarga asoslangan diniy - teologik mafkurasini zurlik bilan odamlar ongida yagona mafkuraga aylantirish, odamlar ongiga singdirish uchun turli zuravonlik siyosatini kuchaytirish jamiyat tarakkiyotida yangi goyalarning, karashlarning tugilishiga va yoyilishiga olib keldi.
Insonga kanchalik zuravonlik, tazyik utkazilsa, uning erkinlik va ozodlikka bulgan intilishi shunchalik kuchayadi. Katolik cherkovi xam uz faoliyati davomida odamlarning ustidan goyaviy xukumron bulishga intilgani sari odamlar urtasida fikr erkinligi kuchayib bordi.
Reformatsiyaga xos karashlar dastlab Chexiyada ilk bor dunyoga kelgan bulsa, u Germaniyada voyaga etdi va tez orada butun Garbiy Evropa mamlakatlari buylab keng kuloch yozdi. Rim papasining Germaniyada indulьgentsiyalar savdosini avj oldirib yuborishi bu erda reformatsiya xarakatining boshlanishiga olib kelgan jiddiy bir turtki buldi. Katolik cherkovi tartiblaridan tokati tok bulgan xalk uchun bu asosiy sabab bulib xizmat kildi. Garbiy Evropaning bir kator mamlakatlari Angliya, Frantsiya, Italiya, Niderlandiya, Shvetsariya va Skandinaviya davlatlari Reformatsiyaning yirik markazlariga aylandi.
Reformatsiya jarayonida axoli keng katlamining mavjud ijtimoiy - iktisodiy tuzumdan norozi katlami faol katnashdi. Bular shaxarlik aslzodalar, mamlakat feodallari,knyazlar, ritsarlar va kambagal dexkonlar, ziyoli, ruxoniylar edi.
Reformatsiya katnashuvchilarining xar biri bu jarayondan kuzlagan uz maksadi va intilishlariga ega edi. Shaxarlik boylarga katolik cherkovi va dabdabali ibodatlar va tez – tez utkaziladigan diniy bayramlar xaddan tashkari serchikim bulib kurindi. Ular « ortikcha » xarajatlardan xoli, turli solik va yigimlar kamaytirilgan, kam sonli monastirlarga ega cherkovni tashkil etish tarafdorlari bulib, cherkovga karashli erlarni uzlariga berishlari va ulardan keladigan daromatdan aysh – ishratda yashashni istar edilar.
Cherkovni islox etishni kup sonli feodallar xam yoklab chikdilar. Ularning maksadi butun axolining naroziligi tabora kuchayib borishi va bu naroziliklar orkali cherkov erlarini kulga kiritish.