5- masala. Burgerlar mafkurasi. Paduyalik Marsiliy siyosiy karashlari.
U. Okkamning yaqin do’sti Marsiliy Poduanskiy ( 1270 – 1342 y. ) haqida maьlumotlar juda kam saqlanib qolgan. U o’z qarashlarda o’rta asrga xos cherko va davlat, din va fuqoro tamoyilini rad etgan holda cherkovni davlatdan ajratish g’oyasini ilgari surdi. U dinni inkor etmaydi, ammo din g’ar kimning shaxsiy ishi bo’lishi, cherkov esa davlat ishlariga aralashmasdan, ko’ngili, siyosatdan xoli bo’lgan tashkilot sifatida faьoliyat yuritishi zarur, deb hisoblaydi.
Marsiliy fikricha, cherkovning siyosatga intilishi uning diniy g’oyalariga zarar etkazadi, din sifatida ulug’vorligiga, sofligiga salbiy taьsir ko’rsatadi. Jamiyat aьzolari o’zlarining imkoniyat va erkinlik darajasida diniy faьoliyat bilan shug’ullanishlari kerak. Uning ijtimoiy – siyosiy g’oyalari o’sha davr Evropasi uchun yangi va mustaqil dunyoqarash edi.
ilk bosqich davri – XIV asr;
Renessans etuklik bosqich davri – XV asr;
bosqichlari: so’ngi bosqich davri – XVI asr.
Kapitalistik munosabatlarning tarkib topishi;
Xususiyatlari: savdo, hunarmandchilikning rivojlanishi;
ilk sanoat kurtaklarining pavdo bo’lishi;
shahar va shaharsozlikning yuzaga kelishi;
ilm-fan,ixtirolar va kashfiyotlar taraqqiyoti;
maorif, madaniyat,adabiyot va san’atda yangi
yo’nalishlarning paydo bo’lishi.
Renessansga xos
mafkuraviy o’zgarishlar:
erkovga xos sxolastik qarashlar inqirozi;
dunyoni materialistik bilishga intilish;
reformistik qarashlarning yuzaga kelishi;
gumanizm g’oyalarining keng quloch yoyilishi.
Italiya Ispaniya Angliya
Renessansning eng
yirik markazlari:
Germaniya Fransiya Niderlandiya
Florensiya;
Venetsiya;
shaharlari: Milan;
Urbino
Rim;
Neopol.
shahar aholisi yuqori tabaqa vakillari;
Renessans yirik ishbilarmonlarlar;
ishtirokchilari: ziyolilar, yuqori ma’lumotga ega
ruhoniy va monastir xodimlari.
Renessans mafkurasining
yirik nomayondalari:
D. Alig’eri F. Petrarka
P. D. Mirondola
M. Poduanskiy
Asarlari:
D. Alig’eri - “ Ziyofat “, “ Ilohiy komediya “, ‘Monarxiya “;
F. Petrarka - “Olamdan hazar qilish haqida “,”Afrika “,
“ Mening Italiyam “, “Respublika haqida “,
“ Avlodlarga maktub “, “ Mashhur kishilar
haqida “, “ Filologiya “, ”Konson’era “ ;
P.D. Mirondola - “ Geptapl “, “ Mavjudlik va birlik “,
900 tezislari.
Ijtimoiy – siyosiy qarashlari:
D. Alig’eri: insonga muhabbat;
Rim papasining siyosiy faoliyatini qoralash;
adolatli, yagona davlat qurish;
turli urushlarga barham berish;
odamlarni birlashtiruvchi umuminsoniy fazilatlar.
F. Petrarka: Insonni qadrlash;
Erkinlik;
Jamiyatda inson o’z o’rnini topaolishi;
Inson turli haq- huquqqa ega bo’lishi.
P. D. Mirondola: marifatparvarlik;
gumanizm;
fidoiylik;
erkinlik;
xristian ta’limotiga mustaqil yondoshish.
Marsiliy Poduanskiy: cherkov va davlat,
din va fuqoro tamoilini rad etadi;
cherkovni davlatdan ajratish;
cherkovni ko’ngilli, siyosatdan xoli xoli
tashkilotga aylantirish;
Har kimning imkoniyat va erkinlik darajasida faoliyat yuritmoqligi.
Do'stlaringiz bilan baham: |