Ёзёвон чўллари давлат табиат ёдгорлиги ўсимликлар дунёси бўйича мoниторинг ўтказиш

6. Ғижжак- Potomodeton – бу туркум турлари ғижжакдошлар оиласига мансуб, бўлиб улар бутунлай сувга ботган ҳолда ўсадиган хақиқий сув ўсимликларидан, фақат гуллаганда тўп гуллари сув бетига чиқади. Оила бир туркумдан ташкил топган. Турлари кўп йиллик, пояси узун, йўғон, илдиз пояли, барглари хар хил катталикда (1-30 см) наштарсимон, чўзиқ, элипсимон, қалами, думалоқ, тухумсимон ва бошқа кўринишларда бўлади. Бошоқларнинг узунлиги 2-10 см узунликда, кўп ёки кам гулли. Меваси йирик, тухумсимон, думалоқ, айрим турларининг меваси майда 3-5 см гача бўлади. Май ёки июнь- сентябрь ойларида гуллаб мева беради. Ғижжак туркумининг (7 тури) турлари марказий фарғона чўллардаги кўлларда, ариқларда, заканларда ва бошқа ҳавзаларда учрайди. Улар биргаликда ўсиб, ўзларига хос манзара (ландшафт) ҳосил қилади.
7. Лўх – қўға – Typha – туркуми шу номли оилага мансуб, кўп йиллик илдиз пояли ўсимликлардир. Унинг 4 тури (кенг баргли қўға, лўх қўға, тўзғоқ қўға, мисли қўға) Марказий Фарғона чўлларининг сув ҳавзаларида учрайди. Пояларининг бўйи 60 см, дан 100-200-300 см гача бўлади. Улар Марказий Фарғона чўлларидаги кўлларда, ботқоқлашган ерларда, заканларда, ариқ бўйларида, балиқ бошига ихтисослаштирилган сув ҳавзаларида кенг тарқалган ва улар қалин бўлиб ўсади, хатто саф қўғозарларни ҳосил қилади. Қўға турлари кўпроқ оддий қамиш билан бирга ўсиб катта майдонларда ландшафт ҳосил қилади, баъзан уларнинг ҳар бири мустақил ландшаф ҳосил қилади. Қўға турлари илдизпояси ва уруғи билан кўпаяди. Лекин уруғлари намли шаротга тушмаса тезда ўниш қобилиятини йўқотади. Илдизпоялари эса кучли ривожланган ва уларни ер остки қисмлари ўз аро зич жойлашган ва у ерда бошқа ўсимлик уруғлари келиб тушган тақдирда ҳам ўниб чиқишига, ўсиб ва ривожланишга имкон бермайди. Шунинг учун бўлса керак табиатда кўпроқ ўзлари мустақил ландшафтларни ҳосил қилади. Унинг турлари Ёзёвон чўлларининг сувли ҳавзаларида кенг тарқалган.
8. Оддий қамиш- Phragmites communis у буғдойдошлар оиласига мансуб, кўп йиллик илдизпояли ўсимлик ўсиш шароитига кўра унинг бўйи 2-4 метргача етади. Пояси тик ўсади. Унинг пояси силлиқ, ички қисми кавак найсимон бўлади. Барглари оддий, йирик, барг қини текис, барг эни 5 см. Тўпгуллар раваксимон, бўйи 50 смгача етади. Оддий қамишни гуллаш ва мевалаш даври июл-октябрь ойларида кузатилади. Унинг илдизпояси қисқа, кўп сонли буғим ва оралиқларига бўлинган. Бўғимларнинг юқори томонидан жойлашагн куртакларидан ер устки поялар ҳосил бўлади, буғиннинг остки томонидан эса ўсимликнинг тупроқ орқали озиқлантирув попиксимон илдизлар жойлашган. Қамишнинг вегетатив даври апрелдан бошланади ва май ойида бошоқ чиқара бошлайди. Ўсимликнинг гулга кириши ҳаётининг учунчи йили кузатилади. У сувнинг ойки қисмида бўлсада ўсаверади, тезда сув қатламларидан юқорига кўтарилиб, очиқ хавога чиқади ва унинг яшил новдалари ривожланишни давом этаверади.
У марказий Фарғона чўлларининг кўллари ва ботқоқлашган ерларда катта майдонларни ишғол қилади. У мустақил ёки қўға билан бирга ўсиб, ўзига хос кўринишга эга бўлган ландшафтларни ҳосил қилади. Қамишзорлардан гектар ҳисобида 10-15 тонна, айрим холларда 50-100 тонна қамиш ўриб олиш мумкун. У қорамоллар учун баҳор фаслида яшил озуқа ҳисобланади. Ёз ойларида эса пояси ёғочлашиб дағал бўлиб қолади. Шунинг учун ҳам уни фақат баргинигина моллар ейди холос. Қамишдан юқори сифатли силус тайёрлашда, томларни ёпишда фойдаланиш мумкин. Лекин ҳозирги кунда қамишлардан фойдаланиш талаб даражасида деб бўлмайди. Чунки режалар фанга асосланиб тузилмаган. Улардан режасиз фойдаланиш, унинг бойликларини йил сайин камиб боришига олиб келиши шубхасиз.