6 sinf Adabiyot (2009-yil nashri)

Bo‘dum erdi o‘qteg, ko‘ngul erdi ya, Ko‘ngul qilg‘u o‘qteg, bo‘dum bo‘ldi ya.

Mazmuni: Qaddim o‘qteg (to‘g‘ri), ko‘nglim esa yoy (dek shay) edi, Ko‘ngil orzulari hanuz o‘qdek, (lekin) qaddim yoy bo‘ldi.

1) Ikkinchi misrada yigitlik qarilik bilan o‘rin almashgach, keksa dil orzulari hamon ilgarigi-day jo‘shqinligini, biroq bu orzu-istaklarni amalga oshirish mushkullashganini obrazli tarzda ifodalaydi; 2) Ikkinchi misrada qadning yoyga o‘xshatilishi zamirida qahramonning mashaq-qatli hayot girdobida qolganiga ishora yotadi; 3) Adib qo‘llagan yuqoridagi tashbeh keyin-chalik turkiy adabiyotda, jumladan, o‘zbek adabiyotida ham an’anaviy obrazga aylanib qoldi.

65. «Qutadg‘u bilig»da yuzga nisbatan ishlatil-gan qaysi obraz qizil yuz timsoli bo‘lib, qizil yuz go‘zallikning o‘ziga xos «o‘lchov birligi»dir? Arg‘uvon

66. «Qutadg‘u bilig» asaridagi qaysi qahramon «qilmishlari to‘g‘ri, fe’l-u raftori rost, tili chin, yetuk, ko‘zi va ko‘ngli boy, bilimli, zakovatli, hushyor, yomonlarga misli bir olov» edi? Kuntug‘di

67. Qadimgi turklarda vatan tushunchasi shu vatanga mansub xalq bilan birga tasavvur etilgan bo‘lib, jumladan, «el» so‘zi qanday ma’nolarni ifodalagan?

1) xalq; 2) mamlakat; 3) o‘lka; 4) davlat (saltanat); 5) yurt.

68. «Qutadg‘u bilig» asarining «Kuntug‘di elig Oyto‘ldiga adl sifatlarini aytadi» qismida elig Oyto‘ldiga shakarni kim yeyishini aytadi? Oldin zulm ko‘rib, eligdan haq– adolat topgan odam

69. «Qutadg‘u bilig»da «el» so‘zining «kun» so‘zi bilan birga kelishi qaysi tushunchalarga teng keladi? «el-u xalq», «yurt», «mamlakat», «vatan»

70. «Qutadg‘u bilig»da nechta yetakchi qahramon bor? to‘rtta

71. «Qutadg‘u bilig» asarining «Kuntug‘di elig Oyto‘ldiga adl sifatlarini aytadi» qismida eligning so‘l tomonida nima bor edi? urog‘un (dori)

72. «Qutadg‘u bilig» asari qancha muddatda yozib tugatilgan? 18 oyda

73. «Qutadg‘u bilig» asarining umumiy hajmi? olti ming olti yuz bayt

74. «Qutadg‘u bilig» asarida qonun ustuvorligi, yurt osoyishtaligi va farovonligini ta’minlagani bilan shuhrat qozongan podshoh kim? Kuntug‘di

75. «Qutadg‘u bilig» asari qahramoni Kuntug‘di kim va nimaning ramzi? elig – adolat ramzi 76. «Qutadg‘u bilig» asaridagi eng faol qahramon qaysi? O‘gdulmish

77. O‘zg‘urmish so‘zining ma’nosini ayting. Hushyor qiluvchi, sergaklantiruvchi

78. «Qutadg‘u bilig» asaridan olingan quyidagi parcha qaysi qahramonga tegishli?

«Sen tansiq taomlarni, men esa oddiy arpa oshini yeymiz. Uxlab tursak ikkimiz ham och qolamiz. Shunday ekan bunday ovqatlarga ruju qo‘yishdan naf yo‘q. Sen kimxoblarga o‘ralab yurasan, men esa dag‘al yungdan to‘qilgan to‘n bilan kifoyalanaman. Ertaga o‘lim kelsa ikkimiz ham yalang‘och ketamiz-ku!» O‘zg‘urmish

79. «Qutadg‘u bilig»da kishining yuzi nimalarga o‘xshatiladi?

1) suyak; 2) oy; 3) osh; 4) anor; 5) bo‘z; 6) arg‘uvon. 1, 2, 3, 5, 6

80. «Qutadg‘u bilig»da yuzga nisbatan ishlatilgan qaysi obraz Sharq adabiyotida yuz go‘zalligining (umuman, go‘zallikning ham) ramzi hisoblanadi? Oy

81. Yusuf Xos Hojib «Qutadg‘u bilig» asarini kimga taqdim qiladi? Tavg‘ach Bo‘g‘roxonga

82. «Qutadg‘u bilig» asaridan olingan quyidagi parcha qaysi qahramon tilidan aytilgan?

Mening o‘zim ham shu (oy) sifatlidirman, Goho paydo bo‘laman, goho mahv bo‘laman. Oyto‘ldi 83. «Qutadg‘u bilig» asari qahramoni O‘zg‘urmish kim va nimaning ramzi?

Vazirning uzoq qarindoshi – qanoat (ofiyat) ramzi

84. «Qutadg‘u bilig» asarida zohid kim edi? O‘zg‘urmish

85. «Qutadg‘u bilig» asarida elig yuzini o‘girgan Oyto‘ldiga qarata qaysi xislatning kishi uchun «yaramas»ligini aytadi? shoshqaloqlikning

86. Yusuf Xos Hojib adolatni nimaga o‘xshatadi? Oqib turgan suvga

87. «Qutadg‘u bilig»da lashkarboshining tunlari hushyor va bedorligi qaysi obrazga o‘xshatiladi? Ukki – boyo‘g‘liga

88. «Qutadg‘u bilig» asarida qaysi qahramon o‘z maqsadi yo‘lida og‘ishmay harakat qiladigan, sabot va matonatli inson hisoblanib, o‘z ishini chala qoldirib, yarim yo‘ldan qaytadiganlar toifasidan emas? O‘zg‘urmish

89. Yusuf Xos Hojib ijodidagi qaysi o‘xshatishlar bir necha obrazlarni yoritishga xizmat qiladi?

Yilqi, bo‘ri

90. «Qutadg‘u bilig» asarida «Bekka yaqin bo‘lsang, o‘zingga juda ehtiyot bo‘l» jumlasi qaysi qahramon tilidan aytiladi? Kuntug‘di

91. «Qutadg‘u bilig»da qo‘llanilgan quyoshning istioraviy ifodasini ayting. Rumiy qizi

92. «Qutadg‘u bilig» asarining «Kuntug‘di elig Oyto‘ldiga adl sifatlarini aytadi» qismida Oyto‘ldi eligdan nega pichoq olib o‘tirganligini so‘raganda, elig qanday javob beradi? «Pichoqdek kesaman, ishlarni bichib tashlayman, Da’vo-tuhmat qiluvchi kishi (ishini) uzatib, cho‘zib o‘tirmayman».

93. Qadimgi Yettisuvning markazi – Bolasog‘unning ko‘plab nomlaridan birini ayting.

Quz O‘rdu

94. Yusuf Xos Hojib «Qutadg‘u bilig» dostonini qayerda tugatgan? Qashqarda

95. O‘gdulmish (o‘g) so‘zining ma’nosini ayting. Aql bilan ziyraklangan

96. «Qutadg‘u bilig» asaridagi qaysi qahramonning fe’l-atvorida barcha ezgu xislatlar mujassam, shunga qaramay, alohida e’tiborni ham talab qiladi? Oyto‘ldi

97. «Qutadg‘u bilig»da lashkarboshining mardonavorligi qaysi obrazga o‘xshatiladi? Bo‘riga

98. «Qutadg‘u bilig» asarida elig iltifot bilan boqib, kulib gapirganida unga yuzini o‘girib, javob bermagan qahramon kim edi? Oyto‘ldi

99. «Qutadg‘u bilig» asarining «Kuntug‘di elig Oyto‘ldiga adl sifatlarini aytadi» qismida eligning o‘ng tomonida nima bor edi? Shakar (sharbat)

100. «Qutadg‘u bilig»da lashkarboshining shiddati nimaga o‘xshatiladi? Ayiqqa

101. Yusuf Xos Hojib qo‘llagan o‘xshatishlar yozma adabiyotda an’anaga aylanib ketgan bo‘lib, adib bekni nimaga o‘xshatgan? Qo‘ychivonga

102. Yusuf Xos Hojib ijodida yilqi (hayvon) o‘xshatishi qanday obrazlarni yoritishga xizmat qiladi? 1) nodon odam; 2) bilimsiz kishi; 3) zakovatsiz shaxs; 4) ochko‘z inson; 5) yomon xulqli kishi; 6) yaramas odatli kishi. 1, 2, 3, 4, 5, 6

103. Yusuf Xos Hojib «Qutadg‘u bilig» asari uchun qanday lavozim bilan taqdirlanadi?

Xos hojiblik lavozimi bilan

104. «Qutadg‘u bilig» asarida davlat va boylikning abadiy emasligi qaysi obraz tomonidan tushuntirilgan? Oyto‘ldi

105. «Qutadg‘u bilig» asarining «Kuntug‘di elig Oyto‘ldiga adl sifatlarini aytadi» qismida elig Oyto‘ldiga urog‘unni kim ichishini aytadi? O‘zi zo‘ravon - zolim va to‘g‘rilikdan qochadigan odam

106. Quyidagi qaysi asarlarda arab alifbosidagi «yo» harfi qadimgi yozma manbalardagi, shuningdek, xalq og‘zaki ijodidagi kamon bilan bog‘lanib ketadi?

«Qutadg‘u bilig» va «Devonu lug‘ot at-turk» asarlarida

107. “Qutadg‘u bilig”da lashkarboshiga nisbatan ishlatilgan qaysi obraz lashkarboshining kuchliligi, yovga dahshat solishiga ishora? Arslon

108. «Qutadg‘u bilig» asarida qaysi qahramonlarning savol-javoblari ba’zan keskin munozara darajasiga yetadi? O‘gdulmish va O‘zg‘urmishning

109. «Qutadg‘u bilig»da lashkarboshining qasoskorligi nimaga o‘xshatiladi?

Qo‘tos va tuya erkagiga