Ўзбкистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Milliy daromad, mahsulot va joriy operatsiyalar (to‘lov balansi 
hisoblari) 
Milliy hisoblar konsepsiyasi 
Joriy operatsiyalar hisobi ta’rifi 
YaIM 
Eksport, import (tovarlar va 
omilsiz xizmatlar) 
YaMD 
Tovarlar va xizmatlar eksporti 
va importi. 
Foydalaniladigan milliy 
daromad 
Tovar va xizmatlar eksporti, 
importi. Birtaraflama transfertlar 
Nazariy nuqtai nazaridan xarajatlarni xususiy va davlat xarajatlariga bo‘lish 
foydali. 
CP – xususiy sektor iste’mol xarajatlari; 
CG – davlat boshqaruv organi xarajatlari;
IP – xususiy sektorning umumiy investitsiya xarajatlari; 
IG – davlat sektorining umumiy investitsiya xarajatlari.
Xarajatlarning shu kabi belgilab (1) tenglamani qo‘yidagicha izohlash 
mumkin. 
Y=CP+CG+IP+IG+(X-M) (4) 
Shu bilan birga 
I=IP+IG; G = GP+CG 
YaMDni ta’rifini hisobga olgan holda, u yalpi milliy jamg‘armalarning 
ishlatilmagan qismi deb ta’riflanishi mumkin. 
S=GNDI-GP-CG (5) 
S-jamg‘arma, GNDI – yalpi foydalaniladigan milliy daromad.
b) to‘lov balansi bilan bog‘liqlik
Davlat jamg‘armasi qo‘yidagicha aniqlansin:
SP+SG=GNDI-TX-CP=GNDI-CP-CG (6) 
Shunday qilib, 5-ta’rifga binoan SP+SG=S.
Bu natijadan foydalanib, 6-ifodani quyidagicha yozamiz: 
SP+SG- I =CAB 
(SP-IP)+(SG-IG)=GAB 
yoki 
(SP-IP)+(TX-G)=GAB, (7) 

---

Shunday qilib, GAB – to‘lov balansi joriy operatsiya hisob sal’dosi xususiy 
sektor jamg‘arma va investitsiyadar yig‘indisi farq + davlat boshqaruv organlari 
jamg‘arma va investitsiyalar o‘rtasidagi farqqa teng. 
Sektorlar balansi uchun ifodani umumiy daromad yoki mahsulotga bog‘liq 
holda ko‘rsatish foydalidir. 
U holda
𝑆𝑃
𝐺𝑁𝐷𝐼
+
𝑆𝐺
𝐺𝑁𝐷𝐼
– minus sektorial investitsion 
𝑆𝑃
𝐺𝑁𝐷𝐼
+
𝑆𝐺
𝐺𝑁𝐷𝐼
= tashqi hisob savdosi munosabati teng 
(GNDI)
Bu tashqi munosabat orqali mamlakat iqtisodiyotida 
investitsiyalar va ichki jamg‘armalar ulushini oshirishga bo‘lgan siyosatning 
mo‘ljallangan ta’sirini osongina ko‘rish mumkin.