Ўзбкистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

. 
Taklif etilgan pullar haqida ma’lumot. 
Pul-kredit tartibidagi organlarga pul siyosati oraliq yo‘nalishi bo‘lgan pul-
kredit asosiy o‘zgaruvchanlik tekshiruvning rejaviy mazmuniga erishish uchun 
operatsion belgilangan o‘zgarishlar ma’lumotlari ham zarur. Bunday ma’lumotlar 
to‘planadi. Munosib o‘xshashlik quyidagicha yozilishi
 
mumkin: 
NFA*+NDGG*+CCB*=RM*=DIN* 
Bu erda: 
NFA – pul-kredit organlarining sof xorijiy aktivlari; 
NDGG – davlatga sof ichki kredit; 
SSV – tijorat banklariga talablar; 
RM – zahira pullar; 
DIN – boshqa moddalar, netto. 
Yulduzlar – pul-kredit tartibining hisobi belgisidir. 
Pul-kredit tekshiruvida aks etgan konsalidar bank tizimi M2 pul agregatining 
miqdoriy o‘zgarishlari bilan quyidagi tenglik yordamida bog‘liq bo‘lishi mumkin: 
MQ=K RM* 
K – kattalik miqdori bilan bog‘liq, bank tizimida segmentlash tuzilishi 
zahiralari o‘rtacha zahira talablari mohiyatini tekshirishdir, lekin bu ikki kattalik 
emas. 
Nobank tizimida naqd pul foizini o‘rganish uchun quyidagi tenglama berilgan: 
CY – bank tashqarisidagi naqd pul; 
D – joriy depozitlar, muhlatli va omonat depozitlar; 
R – tijorat banklari zahiralari ortiqcha zahiralarni kiritgan holda; 
S – bank tashqarisidagi naqd pulning umumiy depozit summasiga munosabati. 
r – zahiralar miqdorining aholi daromadlari umumiy miqdoriga nisbati.
 
Qisqacha xulosalar 
 
Makroiqtisodiy agregatlar an’anaviy tarzda o‘zaro aloqador makroiqtisodiy 
hisoblar tizimi asosida hisoblanadi, milliy daromad va ishlab chiqarish hisoblari; 
to‘lov balansi, davlat moliyasi statistikasi va pul hisoblari.. Ma’lum davr davomida 
erishiladigan iqtisodiy orientirlarga etishishga yo‘nalgan turli makroiqtisodiy 
sohalardagi miqdoriy va o‘zaro kelishilgan siyosiy tadbirlar to‘plamidan iborat. 
Moliyaviy mablag‘lar harakati hisobida tizimli ravishda tasvirlangan sektor 
investitsiyalari va jamg‘armalari orasidagi aloqalar va boshqa sektorlar bilan tegishli 
moliyaviy operatsiyalar moliyaviy dasturni tuzishda muhimdir. Moliyaviy 
tashkilotlarni 2 guruhga bo‘lish mumkin Pul-kreditni nazorat qiluvchi tashkilotlar 
mamlakat zahirasini oltinlarda, xorijiy valyutalarda va maxsus huquqli qarzlarda 
saqlaydilar (SDR) Davlat sektoriga bo‘lgan talablar hukumat, davlatning mahalliy 
boshqaruv organlari va nomoliyaviy davlat tashkilotlarga bo‘linadi. Zahira pullar 
asosiy passivlar hisoblanadi Zahira pullarning asosiy komponentlaridan biri bu 
bankdan tashqarida aylanuvchi pullardir Xorijiy valyuta depozitlari tarkibiga faqat 
rezidentlar oldidagi majburiyatlar kiradi, Pul-depozit bank turiga har qanday banklar 

---

va ularga o‘xshash muassasalar kiradi Pul

kredit masalasining asosiy maqsadi – pul 
krediti tartibot organlarining ko‘p miqdorda ta’sir qila olishi mumkin bo‘lgan va 
o‘zlari ham ma’lum miqdorda boshqa iqtisodiy agregatlarga ta’sir eta oluvchi, 
moliyaviy agregatlarning tahlilini ta’minlab berishdir pul siyosatini tartibga soluvchi 
markaziy banklar tomonidan ishlatiladigan uskunalar pul-depozit banklari 
operatsiyalariga ko‘pincha bevosita ta’sir ko‘rsatadi, lekin ularning boshqa 
moliyaviy muassasalari operatsiyalariga ta’siri kamroq namoyon bo‘ladi. 
Pul-kredit tartibot organlarining moliyaviy dasturni vujudga keltirishdan 
asosiy maqsadi inflyasiyaning rejaviy raqamga va ichki ma’lumotlarning (TIM) real 
o‘sish sur’ati hisobiga muvofiq pulning pul darajadagi talabi palatasiga o‘zgarishlar 
kirita olishdir. 
 
Nazorat va muhokama uchun savollar 
1. Pul-kredit sohasi qanday olib boriladi? 
2. Pul-kredit sohasini olib borishda qanday tamonlar asos bo‘ladi? 
3. Pul-kredit sohasi organlari. 
4. Pul-kredit sohasining tartibga solish organlarining qanday balanslari mavjud? 
5. Pul-kredit obzori qaysi sektorlar bilan bog‘liq. 
6. Pul-kredit masalasining asosiy ko‘rinishi qanday bo‘lishi mumkin?
7. Pulga bo‘lgan ehtiyojning qanday ko‘rinishi mavjud.