X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

1. 
O'tkir buytak yetishm pvchiligi — bu holat ancha ko'p uch­
rab, gom eostazning buyrakka bog'liq bo'lgan holatining keskin
buzilishi va ko'pincha bem om ing o'limiga olib keladi. O'tkir buyrak
yetishmovchiligining asosiy sabablarini buyrakka bog'liq yoki unga
bo'lm agan guruhlarga ajratiladi:
a) 
buyraJcka bog'liq sabablar — o'tkir glomerulonefrit, buyrak­
ning turli moddalar ta’sirida o'tkir va tez shikastlanishi, o'tkir va
xavfli kechadigan pielonefrit, buyrak qon tomirlarining trombozi
285

---

yoki emboliya tufayli berkilishi, tomirlarning deyarli yaxlit orga­
nizm miqyosida yalligManishi (um um iy vaskulit);
b) 
buyrakdan tashqaridagi sabablar — ko'p qon y o ‘qotish,
shok va kollaps; to'qimalarning haddan tashqari shikastlanishi yoki
kuyishi, organizm ning ekzogen va endogen kuchli zaharlanishi,
siydik yo'llarining keskin hamda to'la berkilishi va boshqalar.
Ko'rsatilgan sabablar turli kasalliklarda kelib chiqishi mumkin.
Masalan, organizmning endogen zaharlanishi sepsisda, diabetik
komada va boshqa hollarda kuzatilsa, o'ta yuqori gem oliz guruhi
to'g'ri kelmaydigan qon ko'p miqdorda quyilganda va organizmga
gem oliz chaqiruvchi zaharli moddalar tushganda yuzaga kelishi
mumkffl.
O'tkir buyrak yetishm ovchiligining patogenezida asosiy o'rinni
filtrlanish jarayonining keskin pasayishi egallaydi, bu esa o 'z
navbatida buyrak tomirlarida qon aylanishining keskin pasayishi
(ishem iya) bilan bog'liqdir. U m um iy qon bosim ining pasayishi
va aylanadigan qon hajmining keskin kamayishi buyrak tanacha-
larida filtrlanish jarayonining o'ta pasayishiga yoki to'xtashiga sabab