X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

m uvozanatlarining chuqur buzilishlari kuzatiladi. Bosh miya va
o'pkalarda suyuqlik to'planib shishishi natijasida yurak-qon tomir
va nafas sistemalarining faoliyati keskin buziladi. Xushdan ketish,
kom a holati, qayt qilish, mushaklarning tirishishi va boshqa
belgilar nerv sistem asining faoliyati buzilganidan dalolat beradi.
Aksariyat bem orlarning o 'lim i ana shu bosqichda kuzatiladi.
Yuqori samarali davolash usullari o'z vaqtida qo'llanilsa, 5— 10
kundan keyin diurezning tiklanishi va poliuriya bosqichi yuzaga
chiqadi. Filtrlanish jarayonining kuchayishi um ng tiklanishi va
fa o l n efron lar m iq d o r in in g a sta -se k in o rtib b o rish i bilan
bog'liqdir. Shu bilan birga buyrakning boshqa vazifalari ham
sekinlik bilan tiklana boshlaydi.
2. 
Surunkali buyrak yetishmovchiligi buyrak nefronlarining ortib
boruvchi nikrozi va faol nefronlar miqdorining kamayib ketishi
tufayli yuzaga keladigan holat yoki sindromdir. Bu holatning
dastlabki belgilari faol nefronlar miqdori 50% gacha kamayganida
boshlanib, bu miqdor 30% ga tushganda yaqqol nam oyon bo'ladi.
Surunkali buyrak yetishm ovchiligining sabablarini ham shartli ra­
vishda bevosita buyrak bilan bog'liq, bo'lgan va buyrakdan tashqari,
ya’ni buyrakning boshqa kasalliklarida patologik jarayonga ikkilamchi
jalb etilib shikastlanishi bilan aloqador guruhlarga ajratish mumkin.
Buyrakka bevosita bog'liq sabablarga buyrakning kuchayib boruvchi
surunkali kasalliklari (surunkali glomerulonefrit, pielonefrit, uzoq
davom etuvchi buyrak toshi kasalligi va boshqalar) misol bo'ladi.
B uyrakning arterial g ip er to n iy a , q an dli d ia b et, a m ilo id o z ,
podagra, buyrak arteriyasining stenozi va boshqa holatlardagi-