X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

m iqdorining ortib chegaradan chiqib ketishi faoliyatning sekin-
lashib to'xtashiga («m anfiy kom ponent») olib keladi va, aksin­
ch a, m ahsulotning kam ayishi ular faoliyatini rag'batlantiradi
(qayta — teskari bog'lanish, «musbat kom ponent»).
Endokrin bezlarning boshqarilishida nerv va reflektor idora
etilishi ham muhim rol o'ynaydi. Adrenalin va oksitosin uchun
nerv idora etilishi yagonadir, boshqalari uchun teskari bog'lanish
291

---

yo'li bilan idora etilishiga nisbatan yetakchi o ‘rinni egallaydi.
AKTG reflektor yo'l bilan idora etilib turli, masalan og‘riq, jis-
m oniy-ruhiy yuklamalar ta ’sirida ajraladi.
G ipotalam usning adenogipofiz bilan vaskular aloqasi adeno-
gipofizning nerv ta’sirida idora etilishiga mos keladi. Bu yerda nerv
va gumoral idora etish yo'li hamda vositalari qo'shilib, bir butun
oliy darajadagi neyrogumoral o'ziga xos boshqarish markazini
tashkil qiladi.
ENDOKRIN B U ZILISH LA RN IN G ETIOLOGIYASI
1. 
Irsiy n u q so n la r (k o 'p r o q j in s iy b e z la r d a ) tu fa y li
endokrin bezlarining (ko'proq qalqonsim on bez, oshqozon osti
b e z i, buyrak usti b e z in in g p o 's tlo q q ism id a ) b io s in t e z i,
gormonlarning tuzilishi, tashilishi va almashinuviga oid u yoki bu
enzimopatiyalar.
2. 
A lim en ta r om illa rg a (m a sa la n , ovqat tarkibida yod
taqchilligi tufayli ba’zi viloyatlarda endem ik buqoq, shuningdek
oqsillar, ba’zi vitaminlar taqchilligiga va hokazo) bog'liq sabablar.
3. 
Y allig'lanish, infeksion agentlar ta ’siri autoim m un va
a u to a g re ssiv xarakterga ega b o 'lg a n kasalliklar (m a sa la n ,