X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

Ana shu xususiyatlarga ko'ra, nerv sistemasida patogen agent
ta’siri natijasida yuzaga keluvchi patologik jarayonlar qo'shimcha tashqi
patogen ta’sirlarsiz davomli endogen mexanizmlar, ya’ni birin-ketin
ulanib ketishi tufayli rivojlana borishi ham mumkin. Voqealaming bun­
day tus bilan kuchayishi nerv sistemasining barcha tuzilmalarining
funksional darajasida kuzatilishi mumkin. Masalan, ishemiya yoki
qo'zg'atuvchi aminokislotalar (masalan, glutamat) ni ko'p miqdorda
yuborish bilan chaqirilgan neyronning degenerativ jarayonlari
ishemiya tugatilgach yoki reoksigenatsiya sharoitida ham kuchli davom
etishi mumkin va bu neyronning halokatiga olib keladi — «kechik-
tirilgan neyron halokati».
Butun m iyaning vaqtincha ishem iyasi ikkilam chi patologik
jarayonlar kompleksini chaqiradi, ular esa biri-biri bilan bevosita
o'zaro aloqador bo'lganligi tufayli q o'shim cha patogen ta ’sirsiz
asta-sekin rivojlanuvchi ensefalopatiyaning yuzaga kelishiga sabab
bo'lishi m um kin.
G iperfaol neyronlar (tarm oqli turdagi generatordan iborat)
agregat tuzilishi va o'zining funksional tuzilm asi xususiyatiariga
ko'ra qo'shim cha turtkisiz patologik qo'zg'alishni ishlab chiqarishi
mumkin. O 'z-o 'zin i quw atlab turish va o 'z-o 'zid a n rivojlanish
qobiliyatiga faqat neyropatologik sindrom lar asosida yotuvchi
patologik sistem alar ega. Bundan patologik jarayonning keyingi
rivojlanishi uchun etiologik om il sifatida davom etayotgan ta ’s i­
rining aham iyati yo'q, degan fikr tug'ilm asligi kerak, aksincha,
u bu rivojlanishda yangi patologik o'zgarishlarni chaqirib, himoya
hamda kom pensatsiya m exanizm larini buzib, antisistem alarning
sanogenetik faoliyati kuchsizlanishiga im kon yaratadi. Shunga