X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

uning turli struktur-funksional tashkiliy darajalarida o 'z aksini
topadigan tipik va maxsus patologik jarayonlarini o'rganish kiradi.
NERV SISTEM A SID A PATOLOGIK JARAYONLARNING 
RIVOJLANISH MEXANIZMLARI
Xuddi boshqa a ’zo va sistem alar kabi nerv sistem asi turli
tabiatli, biologik, fizikaviy, kimyoviy va ayniqsa ruhiy (oliy tuzil­
malari) sabablarga ko'ra, har bir patologik jarayon singari aniq
shikastlanishdan boshlanadi. Bu shikastlanishlar turli destruktiv
va dezintegrativ buzilishlar, mavjud bo'lgan m orfologik hamda
funksional aloqalarning yemirilishi, kimyoviy jarayonlarning o 'z-
garishini chaqiruvchi sabablardan boshlanib, o'ziga xos o'zgarish­
lar bilan ifodalanadi. Am m o, bunday o'zgarishlar o 'z-o'zich a hali
patologik jarayon rivojlanishining asosi yoki m exanizm lari bo'la
olm aydi, ular tegishli shart-sharoit va sababi o'rnini o'taydi.
Patologik jarayonning rivojlanishi esa boshqa shikastlanishdan
so'ng, uning oqibatida ikkilamchi endogen mexanizmlar orqali
amalga oshadi. Bu organizmlarning endogen shikastlanishi o'zgari­
shi va bunda nerv sistemasi strukturasining o'ziga xos buzilishlari
bilan belgilanadi. Endogen mexanizmlaming yuzaga kelishi patologik
jarayonining endogenlanishi ichki tarkibiy qismga aylanishining
bosqichidirki, busiz jarayonning rivojlanishi mumkin emas.
Ikkilamchi paydo bo'lgan endogen m exanizm lar faqat d e­
struktiv va dezintegrativ tavsiflargagina ega bo'lm ay, balki ular
integrativ jarayonlar b o'lib ham xizm at qilishi m um kin. Bu
jarayonlar o'zining aniq patologik tavsifiga ega. Ular birlamchi va
ikkilamchi nerv tuzilm alariga shakllangan yangi patodinam ik
ta ’sir yuzaga kelishga olib kelishi mumkin.
297

---