X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

m exanizm larning bog'lovchisi, uni bajaruvchi (hujayra, a ’zo va
hokazo) strukturasining bevosita shikastlanishidan em as, balki
birinchi navbatda nerv yadrosi apparatining o'zgarishlari natijasida
yuzaga keluvchi buzilishlar kiradi. Buzilishlarning bunday turlari
hujayra, a ’zo va sistema patologiyasining katta sinfini tashkil etadi
va keng m a ’noda nerv b oshqarilishining kasalliklari sifatida
belgilanadi. Bularga a ’zo bevosita shikastlanganda nerv b osh ­
qarilishining m a’lum darajada buzilishi tufayli Punksiyalarning
o'zgarishlari ham kiradi.
Nerv boshqarilishi patologiyasining klinik va eksperimental
shakllari. 
N erv boshqarilishining patologiyasiga neyrogen kelib
chiqishga ega bo'lgan vegetativ funksiyalarning turli shakldagi
o'zgarishlari, har xil vegetativ diensefal sindromlar, ichki a ’zo -
larning nevrozlari deb ataluvchilar, umumiy va regionar tomirlar
tonusining buzilishlari, arterial gipertenziyaning b a’zi shakllari,
miokard ishem iyasi, yurak aritmiyalari, oshqozon-ichak yo'li va
ayollar jin siy a ’zolaridagi g'ovak organlarining diskineziyasi,
sekretsiyasining izdan chiqishi, ko'z ichki bosim ining glaukom a-
toz hujayralarigacha bo'lgan o'zgarishlar, qandli diabet, bronxial
sistem a p atologiyasin in g b a ’zi turlari va shu kabilar kiradi.
Refaollikning ko'pgina allergiya sifatida qaraladigan, aslida esa nerv
b oshq arilish in in g buzilishi natijasi bo'lgan (chunki, ulardagi
im m unologik o'zgarishlar ikkilam chi paydo bo'ladi) o'zgarish­
lar ham shu guruhga kiradi. Shunga ko'ra, masalan, im m u n o­
gen bo'lm agan neyrogen bronxial astma tafovut etiladi. Immun
sistem a ustidan nerv nazorati buzilganda va bu sistemalar o'rta-