X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

bilan xarakterlanadigan holat. Reflekslarning ezilishi bosh miya
tom onidan faollashtiruvchi ta’sirlarning yo'qolishi bilan bog'liq.
To‘qima va organ nervlari trofikasining buzilishlari. 
Nerv
trofikasi d egan d a, n eyron n in g o 'z i in n ervatsiya q ilayotgan
tuzilmalar, boshqa neyronlar va to'qim alarning normal hayot-
faoliyatini ta’m inlovchi trofik ta’sirlar tushuniladi. Bunday ta ’sir
301

---

hujayralar va to'qimalar o'rtasidagi o'zaro trofik munosabatlaming
xususiy ko'rinishlaridan biri. Innervatsiya etiluvchi tuzilmalar, o'z
navbatida uni amalga oshiruvchi neyronga trofik ta’sir ko'rsatadi.
Buning natijasida ular o'rtasida trofik omillar — trofogenlar yoki
trofinlar bilan doim iy alm ashinuv amalga oshib turadi. U ning
shikastlanishi (trofik omillarni tashuvchi ikki tomonlama yo'nalgan
aksoplazmatik oqimning buzilishi yoki to'silishi) faqat innervatsiya
qilinayotgan tuzilmada (muskul, teri, boshqa neyronlar) em as,
balki innervatsiya etayotgan neyronda ham distrofik jarayonning
sodir bo'lishiga olib keladi. Dastlab, 1824-yilda Majandi quyonning
uchlam chi nervi kesib tashlanganda yarali keratit rivojlanishini
ko'rsatgan. Bunday distrofik yaralar boshqa nervlar kesilganda,
genetik apparatni nazorat etuvchi trofik omillar yetishmaganda
(genom faoliyati buzilishi tufayli, oqsillar sintezi ham buziladi va
yemirilayotgan hujayra ichi tuzilmalarining o 'm i qoplanm aydi)
hujayralar o'sishi va yetilishini ta’m inlovchi turli oqsillar yetish­
maganda va boshqa o'zgarishlarda kuzatiladi. Mahalliy distrofiyada
regionar trofik o'zgarishlardan tashqari, um um iy o'zgarishlar
(milkda, o'pkada, oshqozon-ichakda yarachalar, qon oqishlari)