X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

ham yuzaga kelishi mumkin.
Neyron funksiyalarining buzilishlari, qo‘zg‘alish o'tkazilishi-
ning buzilishi. 
Akson bo'yicha qo'zg'alishning tarqalishi membrana
depolyarizatsiyasining va aksonga natriy ionlari kirishining nav-
batma-navbat uyg'unlashishi natijasida amalga oshiriladi. Natriy
kirishining yetishm ovchiligida ta ’sir potensialining ishlab chiqa­
rilishi, qo'zg'alishning hosil qilinishi va uzatilishi buzilishiga olib
keladi. Bunday natija m ahalliy anestetiklar (novokain, lidokain)
yoki m axsus blokator h isoblanuvchi tetrodoksin bilan natriy
kanallari to 'silg a n d a ham k u za tila d i. N atriy kcinallarining
faolsizlanishi tufayli m em brananing qayta qutblanishi (rep o-
ly a r iza siy a )n in g b u zilish i ham q o 'z g 'a lish o 'tk a z ilis h in in g
to'xtashiga olib keladi (buni, m asalan, pestitsidlar, jum ladan
D D T chaqirishi m um kin). T a’sir potensialining generatsiyasi
uchun zarur bo'lgan tashqi m embrananing har ikki tom on id a
natriy va kaliy konsentratsiyalari o'rtasidagi farq natriy-kaliy na-
302

---

soslari tom onidan amalga oshiriladi. Membranaga o ‘mashgan
natriy-kaliy-A T Fazadan iborat nasosning faoliyati energiyaga
bog'liq, shuning uchun u ATF parchalanganda hosil bo'ladigan
energiya bilan ta’minlanadi. Energiya taqchilligi nasos faoliyatining
b u zilishiga, bu esa ta ’sir potensiali generatsiyasining amalga
oshmasligiga olib keladi. Bunday hoi oksidli fosforillanishni ajra­
tib qo'yuvchilar (m asalan, dinitrofenol) ta ’sir etganda, nerv-
lar m uzlatilganda, nervlarning ishemiyasida kuzatiladi.
Nerv boshqarilishining patologiyasi. 
Bunga p ato g en etik