X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

ko'ra, nerv buzilishlarini davolash ham o'zgargan nerv tu zil­
malari faoliyatini normallashtirishga, ham etiologik omil ta ’sirini
tugatishga qaratilgan bo'lishi kerak.
Nerv sistem asining plastikligi patologik jarayonlarining surun­
kali b o'lishiga, ularning saqlanishi va rivojlanishiga im koniyat
tug'diradi. N eyro-kim yoviy va struktur m exanizm lar tom onidan
amalga oshiriladigan plastik jarayonlar nerv sistem asining normal
faoliyatida, o'qitishda (o'qitishda xotirani shakllantirish va m us-
298

---

tahkam lashda) yangi aloqalarni o'm atish va ularning rivojlani­
shida nihoyatda muhim rolni o'ynaydi. Shu bilan birga, ushbu
plastik jarayonlar agar nerv sistem asidagi patologik o'zgarishlar
uzoq vaqt faollik ko'rsatsa, ularni mustahkamlaydi.
NERV SISTEM A SIN IN G HIM OYA MEXANIZMLARI VA 
ULARNING BU ZILISH LA RI
Boshqa ko'pgina to'qima, a ’zo va sistemalardan farqli ravishda,
nerv sistem asi (N S ), evolutsion taraqqiyot va eng oliy idora
etuvchi faoliyatga ega tuzilma sifatida boshqalaiga nisbatan yaxshiroq
yoki nisbatan takom illashgan him oya qiluvchi tuzilm alar, turli
pardalar, membranalar va boshqalarga egaki, ular aslida ushbu
sistem alarni qon va boshqalarda sodir bo'lishi mumkin bo'lgan
turli shikastlovchi om illar (zaharlar, viruslar, m ikroorganizm ­
lar va hokazo) dan himoya qilishga qaratilgan. Butun nerv sis­
tem asi, аупидо uning markaziy tuzilm alari o'ziga xos to'siq —
gem atoensefalik to'siqqa (G E T ) ega.
Shuni aytish kerakki, G E T sifatida tomirlar, shuningdek glial
elem en tlar (astrotsitlar va boshqalar katta rol o'ynaydi). Ushbu
tuzilmalar hatto faol fiziologik rolni o'ynovchi neyromediatorlarni