Pistadoshlar
(Anacardiaceae) oilasi ikkipallalilar sinfiga mansub daraxt va butalardan iborat oʻsimliklar oilasi. 60 turkumi, 500 ga yaqin turi bor. Asosan, tropic subtropik hududlarda tarqalgan. Oʻzbekistonda 4turkumi uchraydi. Shundan 2 tasi (pista va totim) yovvoyi hodda oʻsadi; 2 tasi(Cotinustoxicodendron) ekiladi. Gullari toʻgʻri, bir yoki ikki jinsli, gul-qoʻrgʻoni murakkab (baʼzan oddiy), kosacha va gultojibarglari 3 yoki 5 ta, changchilari 6 yoki 10 ta. Barglari oddiy yoki murakkab, qaramaqarshi yoki ketma-ket joylashgan. Mevasi - pista yoki yongʻoqcha.Qabila. Pistanamolar (Burserales) — Сумаховые
Oila. Pistadoshlar (Anacardiaceae Lindl.)Сумаховые
Turkum. Kotinus (Cotinus Hill.) — Скумпия
Turkum. Sirka daraxti (Rhus L.) СумахTurkum.Toksikodendron(Txicodendron Nill.) — Токсикодендрон
Turkum. Pista (Pistacia L.) — Tur. Pista (xandon pista). – pistadoshlar oilasiga mansub buta yoki daraxtlar turkumi, yongʻoqmevali daraxt. 300 yilgacha yashaydi. 20 dan ortiq turi bor. Janubiy Yevropa, Gʻarbiy, Oʻrta va Sharqiy Osiyoda, Shimoliy, Sharqiy Afrika va Markaziy Amerikada oʻsadi. Oʻrta Osiyoda yovvoyi holda oʻsadigan chin pista va toʻmtoq bargli pista turlari bor. Boʻyi 2,5-10 m, shox-shabbasi tarqoq, 10-12 m kenglikda. Pista ikki uyli oʻsimlik, –40°C sovuqqa chidaydi. Aprel-may boshlarida dastlab erkak, soʻngra urgʻochi daraxtlari gullaydi, guli murakkab roʻvaksimon toʻpguldan iborat, shamol yordamida changalanadi.Mevasi bir urugʻli danak (pista) Pistasi avgust-sentabr oylarida pishadi. Qobigʻi yupqa, qattiq, yetilganda baʼzan uchidan yoriladi. Magʻzi yashil, mazali, tarkibida 63% gacha moy, 22% oqsil, 7% gacha uglevodlar, A provitamini bor.Dorivorlik xususiyati. Xandon pistadan taxikardiya,yurak yetishmovchiligi, sil kasalligi, yo‘tal va bronxit, oshqozon-ichak trakti yaralari, anemiya kabi xastaliklarda qo‘llaniladi.PistAtibbiyotda faol qo'llaniladi. Masalan, tozalangan mevalar ovqat hazm qilish buzilishi uchun ishlatiladi, B6 vitamini tufayli kamqonlikdan xalos bo'lishga yordam beradi, bronxitga yordam beradi, antitussiv ta'sirga ega. Pista - muntazam ravishda qabul qilinganda ular jinsiy quvvatni oshiradi, seminal suyuqlik sifatini yaxshilashga, erkak jinsiy hujayralarining harakatchanligini va hayotiyligini oshiradi. Pista yog'i juda foydali. Uning ta'mi yaxshi, lekin tezda buzilib ketadi, shuning uchun uni olti oy davomida saqlash tavsiya etila
Do'stlaringiz bilan baham: |