X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

gonadizm da esa teri mumsimon bo'lib qoladi, gipopituitarizm va
gipotireozda ko'plab ter ajralishi kuzatiladi.
Ushbu misollardan ko'rinib turibdiki, ichki sekretsiya bezlari-
ning mahsulotlari — gorm onlar organizm ning m orfologik -fizio-
logik xususiyatlariga, turli jarayonlarning yuzaga kelishi. rivoj-
294

---

lanishi, yo'nalishi va oqibatlariga bevosita hamda bilvosita ta ’sir
ko'rsatadi. Ko'pchilik hollarda esa hal qiluvchi rol o'ynaydi. Ushbu
faoliyatning buzilishida qonda, to'qim alarda, a ’zolarda chuqur
o'zgarishlar ro'y berishi mumkin.
EN DOK RIN BU ZILISHLA RNIN G PATOGENEZI
Barcha endokrin buzilishlarning boshlang'ich manbayi —joyiga
qarab ularni 3 guruhga bo'lish mumkin:
1. 
Bezlarning o'zidan kelib chiquvchi.
2. 
To'qimalardagi o'zgarishlar tufayli yuzaga keluvchi.
3. 
M arkaziy idora etu vch i tu zilm a la m in g shikastlanishi
natijasida kelib chiquvchi.
Endokrin buzilishlar sababidan q at’iy nazar g ip o -, giper-
yoki disfunksiyalarga xos ko'rinishlar bilan nam oyon bo'ladi.
Ularni umumiylashtirib en do k rin o p a tiya lar deb ataladi.
Joylashgan o 'm i va boshlang'ich sababiga ko'ra chetdagi bezlar
tuzilishi hamda faoliyatining buzilishlari — birlamchi (bezlarning
o'zida boshlangan) deganda adenogipofiz, ikkilamchi — ya’ni
ularning faoliyatini bevosita idora etuvchi, uchlam chi — yuqori
yoki markaziy darajada idora etuvchi gipotalam ik buzilishlarga
bog'liq bo'lgan turlari farqlanadi.
Disfunksiya — bezning gipo- va giperfunksiyasi buzilishining
qo'shilib kelishi yoki o'sha bez sekretsiyasining miqdoriy va sifatiy