X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

autoim m un o'zgarishlar, tireoidit, gipertireoz va gipokortisizm ).
Y a llig 'la n is h va a u to im m u n e n d o k r in k a s a llik la r n in g
etiologiyasida, ayniqsa virusli infeksiyalarning roli katta.
4. 
O'smalar va bunda endokrin bo'lm agan a ’zolarda o'sm a
m etastazi tufayli (hatto hujayralar tom onidan gorm onlar ishlab
chiqarilishi — gipergormonal holatning yuzaga kelishi (masalan,
o sh q o z o n o sti b ezin in g o 'sm a sin i S T G n i ishlab ch iq arish i
mumkin va buning natijasida akromegaliya rivojlanishi) kuzatiladi.
5. 
P a r a z itla r t a ’siri — d e g e n e r a tiv va g r a n u le m a to z
jarayon lar en d o k rin o p a tiy a n in g sabablari b o 'lish i m um kin
(sklerodermiya, am iloidoz, sarkoidoz, toksoplazm oz va hokazo).
6
. 
Jarrohlik muolajalari va idora etuvchi gormonal dori vosita­
larini yuborish natijasida yuzaga keluvchi endokrinopatiyalar
uchraydi (strum ektom iya natijasida — gipoparatireoz, endokrin
bo'lmagan kasalliklarda kortikoidlaming katta dozalari bilan davo­
lash oqibatida va hokazo).
292

---

ENDOKRIN BUZILISHLARNING TIPIK KO‘ RINISHL\RI
Gormonlarning biologik va fiziologik samarasi (effekti) orga-
nizmning hamma faoliyati va jarayonlariga taalluqlidir. Embrional
davrdan (masalan, ona va yo'ldoshning gormonlari) boshlab va
ayniqsa ichki sekret bezlari shakllanishi bilanoq, to umrning oxiri-
gacha gormonlar organizmning anatomik, morfologik va fiziologik
xususiyatlarining barcha jabhalariga o'ziga xos chuqur ta’sir ko'rsatib
boradi. Masalan, organizmning o'sish davrida o'sish jarayonining
b uzilishi g ip o fiz adenom asi va S T G n in g ko'p hosil b o'lishi