X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

ta ’sir ko'rsatish.
2. 
Gormonning maxsus-spetsifik, ya’ni faqat o'ziga xos (boshqa
hech qanday moddalar bera olmaydigan ta’sir ko'rsatishi).
290

---

3. 
Yuqori samaradorlik — gorm on kichik konsentratsiyada
ham o ‘ziga xos javobni yuzaga keltiradi.
GORM ONLAR TA’S IR I MEXANIZMLARI
Gorm onlar ta’sirida asosan quyidagi 5 mexanizm farqlanadi:
1. 
Adenilatsiklaza sistemasini faollashtirish yo‘li bilan hujayra
m em branasini glukoza, am inokislotalar, yog'lar, suv va ionlar
uchun o'tkazuvchanlikni ta ’minlash.
2. 
Fermentlar faolligini bevosita oshirish.
3. 
Ribosomal tizimlarning oqsilli fermentlarga bevosita ta’sir
etish.
4. 
Hujayra ichidagi jarayonning bevosita rag‘batlantiruvchisi
— adenilatsiklaza sistem asini faollashtirish.
5. 
Transkripsiya darajasida samara ko'rsatish.
ENDOKRIN IDORA E T IL IS H MEXANIZMLARI
G orm onlar sekretsiyasi ham m a vaqt ham bir xil bo'lm aydi,
bezlar vaqti-vaqti bilan gorm onlar ishlab chiqaradi. Bir kunlik
va uzoq, davomli ritmlar farqlanadi. K o'pchilik bezlar tashqi
muhit sharoitlari ta’sirlariga bog'liq va muvofiq ravishda faoliyat
ko'rsatadi, chunonchi ular uchun davom li adaptasiya xarakter-
lidir. Bu esa o rg a n izm n in g ta sh q i m uhit ta ’sirlariga (h is-
hayajonlar, sovuq, yuqori harorat, jism oniy yuklama va hokazo)
ko'ra moslanishiga imkoniyat yaratadi.
Endokrin idora etilishning asosiy mexanizmi — teskari bog'la­
nish, y a ’ni ular faoliyatining m ahsulotlari ushbu faoliyatning
darajasiga, sur’atiga ta ’sir etadi hosil bo'layotgan m ahsulotning