Т и а ш ш назарияси ва амадиёти мухаммад хдкимов, Мухторали зокиров



Download 5,1 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/138
Sana25.02.2022
Hajmi5,1 Mb.
#285709
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   138
Bog'liq
тил назарияси ва амалиёти. ҳакимов м, зокиров м, зокирова с, ғозиева м

ЛИНГВИСТИК ТАХЛИЛ МЕТОДЛАРИ
Лингвистиканинг асосий муаммоларидан бири сифатида 
лингвистик 
тахлил 
усуллари 
ёки 
методларини 
курсатиш 
мумкин. Бирок; метод хакида гапиришдан олдин методология 
атамаси ифодалаган тушунчалар хакида фикр юритиш максадга 
мувофикдир. Шунинг учун хам хар кандай методнинг ортида 
тадкикотчи дунёкдраши ва максади билан боглик маълум бир 
методология мавжуд булади. Бу методология фалсафий ва мантикий 
йуналишга асосланган булиши мумкин. Х|ар кандай фан узининг 
тадкикот усулларини ишлаб чикади. Х,одисаларни урганувчи 
коидалар ва усуллар йигиндиси илмий тадкикот методлари 
саналади. Шунингдек, тилшунослик фани бошка фанларнинг
12


усул ва методларидан хам фойдаланади. Хусусан, фонетика 
экспериментал метод асосида махсус приборлар ёрдамидаговушлар 
тадкикогини утказади. Артикуляция харакатларини таджик этишда 
эса физиологик сохага оид методлардан фойдаланилади. Тилларни 
классификация килиш жараёнида эса лингвогенетик методларнинг 
жорий килиниши кузга ташланади.
Кейинги пайтларда илм-фанга оид тадкик;отларда аник фанлар 
методларини куллаш одат тусига кириб бормокда. Шу каторда 
тилшуносликда математик методлардан фойдаланиш холатлари 
к5'пайиб бораётганлигини алохида таъкидлаш мумкин.
Тилшунослик узининг тадкикот усуллари ва илмий методларини 
ишлаб чикди. Утган давр мобайнида дунё тилшунослигида 
компаратив методдан кенг фойдаланилди. Бу эса кариндош 
тилларнинг тарихий шаклланиши ва ривожланишини киёсий 
аспектда тадкик килишдан иборат булди. XIX асрнинг биринчи 
чорагида киёсий-тарихий методдан фойдаланиш оммалашди. 
Узбек тилшунослигида Махмуд Кошгарий XI асрдаёк, «Девони 
луготит-турк» асарини яратиш жараёнида уруг ва кабилалар 
тили, яшаш худуди (географияси), урф-одатлари кабиларни узаро 
киёслаб ёритиш оркали киёсий-тарихий методга асос солган эди. 
Мазкур метод ёки тадкикот усули туфайли тилшуносликда дунё 
тилларининг генеологик таснифига асос солинди. Айни пайтда 
лингвогенетик тадкикот усули асосида янги методлар шаклланди.
Тилларнинг кариндошлиги турли тилларнинг сатх бирликларида 
сохаларидаги айрим ухшашликлар борлиги хакида маълумотлар 
беради. Бу ухшашликлар, биринчи навбатда, лексик ва грамматик 
формаларда кузга ташланади (аффикслар, префикслар ва ёрдамчи 
сузларда намоён булади).
Масалан, хинд-европа тилларида булмоц феълининг бирлик 
шаклда тусланишида шундай ухшашликларни кузатамиз1:

Download 5,1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   138




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish