Qalandarova baxtigul ozod qizi maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalar nutqini o‘stirish va tafakkurini rivojlantirish usullari

I.“Boychechak” qo‘shig‘i bahor fasllariga xosdir. Tarbiyachi bu qo‘shiqni o‘rgatishdan oldin bir dona boychechakni qo‘liga olib (yoki rasmini ko‘rsatib) suhbat o‘tkazadi. Avvalo, o‘zi qisqa izoh bergach, bolalar bilan suhbat o‘tkazadi.
- Bolalar, rasmda nimani ko‘rib turibsiz?
- Boychechakni ko‘rib turibmiz.
- Boychechak qachon chiqar ekan?
- Bahorda chiqar ekan.
- Bolalar, endi shu boychechak haqida qo‘shiq o‘rganamiz.
Avval tarbiyachi - pedagog qo‘shiq matnini ohangi bilan aytib beradi. So‘ngra bolalarga qatorma-qator o‘rgatiladi. Tarbiyachi bu qo‘shiqni ota-onalarimiz, bobolarimiz yoshligida aytib yurishganligini eslatsa, bolalarda qiziqish yanada ortadi:
Boychechagim boylandi,
Qozon to‘la ayrondi,
Ayroningdan bermasang,
Qozonlaring vayrondi.
Qattiq yerdan qazilab chiqqan boychechak,
Yumshoq yerdan yugurib chiqqan boychechak (ikki marta)
Cho‘ntaklarga joylandi
(yana shu qator qaytariladi)
Qattiq yerdan tatalab chiqqan
boychechak
Boychechagim biloli
Hamyon, hamyon tilloli
Hamma bozor bir bozor
Atroflari lolazor.
Boychechakni tutdilar
Simyog‘ochga osdilar.
Qilich bilan chopdilar,
Baxmal bilan yopdilar.
Shuni ta’kidlash kerakki, bu milliy ashulani aytishda, avvalo bolalarni yakka-yakka ayttirib, talaffuzidagi xatolarni to‘g‘rilab borish maqsadga muvofiq. Ayrim so‘zlarning ma’nosini izohlab berish ham kerak. (Simyog‘och, qilich, hamyon kabi). Shundan so‘ng ko‘pchilik bo‘lib aytishga o‘tish kerak. So‘ngra boshqa ashulalar o‘rgatiladi.
Ma’lumki, o‘zbek milliy bolalar o‘yinlari, juda ko‘p yillik tarixga ega. O‘yinlardan maqsad ham bolalar sog‘lom tanda sog‘lom aql bo‘lishi ko‘zda tutilgan. Unda bolalarning jismoniy jihatdan chiniqqan bo‘lishi, aqliy jihatdan teran bo‘lishlari ko‘zda tutilgan. Shuningdek, milliy o‘yinga doir so‘z va iboralarning ishlatilishi ham alohida o‘rganishi talab qiladigan soha sanaladi.
Shuning uchun biz mazkur ishda bog‘cha tarbiyalanuvchilariga o‘rgatilishi maqsadga muvofiq deb bilingan o‘zbek bolalari milliy o‘yin-qo‘shiqlaridan namunalar keltiramiz. Bu o‘yin-qo‘shiqlar bizning tajriba va kuzatish olib borgan bog‘chalarda bolalarog‘zaki nutqini o‘stirishda samarali natija beradi.
Odatda bolalarning ko‘pgina milliy o‘yinlari o‘ziga xos qo‘shiqlar bilan aytiladi. Bunday o‘yin qo‘shiqlarni Maktabgacha tarbiya muassasalari tarbiyalanuvchilariga o‘rgatish ancha ijobiy natija berdi.