3-mavzu. Global bozorda biznes yuritish

@ Ishlab chiqarish omillari narxining muvozanatlashuvi (factor price 
equalization theorem) (Xeksher-Olin-Samuelson teoremasi) - xalqaro savdo olib 
boruvchi mamlakatlarda gomogen ishlab chiqarish omillarining mutlaq va nisbiy 
narxlarini muvozanatlashuviga olib keladi.
Nisbiy narxlarning muvozanatlashuvi teoremasining grafik talqini 2.5.-rasmda 
ifodalangan.
2.5.-rasm. Ishlab chiqarish omillari narxining muvozanatlashuvi 
Kapital narxi (r) orqali ifodalangan mehnat narxi (w), ya’ni mehnatning ishlab 
chiqarish omili sifatidagi nisbiy narxi (w/r) gorizontal. 1-tovarning 2-tovar narxi 
orqali ifodalangan nisbiy narxi (R
1
/R
2
) esa vertikal o‘qqa joylashtirilgan.
Mehnatning ishlab chiqarish omili sifatidagi nisbiy narxi O‘zbekistonda OG, 
Yaponiyada esa OI ni, mos ravishda 1-tovarning nisbiy narxi O‘zbekistonda OF, 
Yaponiyada esa OD ni tashkil etadi. Mamlakatlar o‘rtasida savdo boshlanmasdan 
oldin O‘zbekistonda A, Yaponiyada B nuqtada bozor muvozanatiga erishilgan. 
O‘zaro savdodan avval (w/r) nisbat O‘zbekistonda Yaponiyaga nisbatan kichik 
bo‘lgani uchun u mehnat sig‘imli 1-tovarni, Yaponiya esa kapital sig‘imli 2-tovarni 
ishlab chiqarish bo‘yicha nisbiy ustunlikka ega.

---

Savdo boshlanganidan keyin O‘zbekiston mehnat sig‘imli 1-tovarga 
ixtisoslashgani bois bu mamlakatda mehnatga nisbiy talab oshib boradi, bu 
mehnatning nisbiy narxi (w/r)ning ortib borishiga, ushbu holat o‘z navbatida 1-
tovarning nisbiy narxi (
P
1
/P
2
)ning ko‘tarilishiga olib keladi. Yaponiya kapital 
sig‘imli 2-tovarga ixtisoslashgani bois bu mamlakatda kapitalga nisbiy talab oshib 
borishi kapitalning nisbiy narxi (r/w)ning ortib borishiga yoki mehnatning nisbiy 
narxi (w/r)ning pasayishiga, bu esa o‘z navbatida 2-tovarning nisbiy narxi 
(