3-mavzu. Global bozorda biznes yuritish

 Savdo shartlari (terms of trade) - ma’lum bir tovarning eksport va import 
narxlarining, mamlakat bo‘yicha yoki mamlakatlar guruhi bo‘yicha eksport va 
import narxlari indekslarining nisbatidir. 
Agar bizni ma’lum bir tovar qiziqtirsa, narxlar nisbati faqat shu tovarning 
eksport va import narxlari nisbati orqali ifodalanishi mumkin, barcha tovarlar 
bo‘yicha tashqi savdo o‘rganilayotgan bo‘lsa, u holda narxlar nisbati barcha tovarlar 
bo‘yicha ifodalanadi. Agar 
R
x
- eksport narxlari indeksi, 
R
im
- import narxlari 
indeksi, 
Q
x
- eksportning miqdoriy hajmi, 
Q
im
- importning miqdoriy hajmi, RS - 
eksport qilinayotgan tovarlar nisbiy taklifi va RD - import qilinayotgan tovarlarga 
nisbiy talab bo‘lsa, savdo shartlari grafikda quyidagicha aks ettiriladi. (2.9-rasm).
Eksport qilinayotgan tovarlar nisbiy taklifi egri chizig‘ining joylashuvi eksport 
tovarlari jami nisbiy narxi oshganda eksportning nisbiy miqdoriy hajmi importning 
nisbiy miqdoriy hajmiga nisbatan ortib ketishidan dalolat beradi.
 
 

---

2.9.-rasm. Savdo sharti
Import qilinayotgan tovarlar nisbiy taklifi egri chizig‘ining joylashuvi esa 
teskari bog‘liqlikni ko‘rsatadi: importning nisbiy narxi ko‘tarilganda, import 
qilinayotgan tovarlarga nisbiy talab kamayadi. Import qilinayotgan tovarlar nisbiy 
taklifi egri chizig‘i va eksport qilinayotgan tovarlar nisbiy taklifi egri chizig‘ining 
kesishishi natijasida A nuqtada vujudga keluvchi nisbiy narx (
P
x
/P
im
) bu 
tovarlarning 
Q
x
/Q
im
nisbiy miqdorida savdo shartlarini ifodalaydi. 
Savdo shartlari har bir mamlakatning eksporti va importi o‘zaro taklifi va 
o‘zaro talabi nisbatini ifodalaydi. Ular har bir mamlakatning eksport va import 
narxlari indeksi nisbati negizida hisoblanadi va mamlakatning tashqi iqtisodiy 
siyosati, jumladan tashqi savdo siyosati uchun muhim yo‘naltiruvchi hisoblanadi.