Билим соҳаси – Социал таъминот ва соғлиқни сақлаш 500000

4.5.7 Юрак қон - томир тизими касалликлар семиотикаси 
 
 
 Миокардит.
Хасталик инфекцион-аллергик касалликлар ва кўпинча 
ревматизм касаллигида пайдо бўлади. Касаллик эрта ёшдаги болаларда, 
айниқса чақалоқларда оғир кечади. Бунда бола бетоқат бўлиб, йиғлаб 
қичқиради, терилари оқариб оёқ қўллари совиб, кўкариш белгилари 
кузатилади. Қорин ва бел терилари салқиб, мояк халтасига сув йиғилиши 
мумкин. Юрак урушлари тезлашиб, чегаралари кенгаяди. Юрак тонлари 
айниқса 1-тон бўғиқлашади. Бунда ўпкада майда пуфакчали хириллашлар 
пайдо бўлиши – қон айланишнинг етишмаслиги мавжудлигига хосдир. 
Қўпинча юрак чўққисида ва Боткин нуқтасида систолик шовқин 
этишилади. Фонокардиограммада шовқин амплитудаси паст бўлади, 
кўпинча систоланинг 1/3 қисмини эгаллайди. Электрокардиограммада 
ЭКГ тишлари вольтажини пасайиши, синоаурикуляр экстросистолиялар 
регистрация қилиниши мумкин. 
Катталарда миокардитнинг клиник белгиси кўпинча кам бўлиб, 
касаллик нисбатан енгил ўтади ва қон айланишнинг етишмаслиги деярли 
кузатилмайди, бунда бош айланиш, бўшашишлик, юрак атрофида оғриқ, 
юракнинг уриб кетиши ёки нотекис уришига шикоят қилишади. Юрак 
чегаралари деярли ўзгармаслиги ёки бироз чапга кенгайиши мумкин. 
Аускультацияда тахикардия, баъзан брадикардия, ҳар хилдаги аритмиялар, 
баъзан «от дўпири» ритми эшитилиши мумкин. ЭКГ да меъёрдан тортиб токи 
қўзғалувчанлик ёки ўтказувчанликни бузулиши, қоринчалар комплекси 
ниҳоясини (S-Т ва Т) ўзгаришига бўлган белгилар кузатилиши мумкин. 
Эндокардит.
Юрак ички пардасининг яллиғланиши бўлиб, бундай 
жараён юрак клапанларининг жароҳатланиши вульвулитда ҳам кечади. Асосан 
ревматик ва инфекцион (бактериал ёки септик) эндокардитлар кузатилади. 
Ревматик эндокардит ангина ёки сурункали тонзиллит хуружидан кейин 
бошланиб, беморлардаги ҳароратни кўтарилиши, токсикоз ҳолатларига, 
буғимларда оғриқ, терида тошмаларни пайдо бўлиши, мушаклар гипотонияси 

---

328 
қўшилади. Булар билан бир қаторда перефирик қонда ўзгариш кузатилиб, 
айниқса эритроцитларнинг чўкиш тезлиги ошади. Касалликнинг иккинчи – 
учинчи ҳафталарида митрал клапан жароҳатланган бўлса, унинг проекциясида 
енгил шамолсимон тембрдаги систолик шовқин эшитилади. Кейинчалик 
шовқин даволаш жараёнида йўқолиб кетиши ёки аксинча шовқин тембри 
кучайиб, доимий бўлиб қолиши мумкин. Бунда бир неча ой мабойнида, 
болаларда ревматизм асоратидан митрал клапанининг етишмаслиги 
симптомлари комплекси пайдо бўлиши мумкин. 
Худди шунингдек аорта клапанининг жароҳатланишида тўш суягини 
чап томонида 3-қовурға оралиғида майин протодиастолик шовқин эшитилади. 
Бу шовқин ҳам даволаш жараёнида йўқ бўлиб кетиши мумкин ёки доимий 
бўлиб қолиб, кучга кириб, зўрайиши, аорта клапанининг етишмаслиги 
симптомлар комплекси пайдо бўлиши мумкин. 
Бактериал (септик) эндокардит 2 хил формада - ўткир ва секин - аста, 
давомли кечиши мумкин. Касалликнинг ўткир кечишида бемор ҳарорати 
юқори, токсикоз ҳолати ва қонда жиддий ўзгаришлар билан кечади. 
Касалликни хос белгилардан жароҳатланган юрак клапанлари проекциясида 
вульвитга хос аускультатив ўзгаришлар эшитилади. Бунда ревматик 
эндокардитдан фарқли ўлароқ юрак клапанларида ўзгариш жуда тез, интенсив 
равишда ривожланиб, унинг белгилари жуда эрта, касалликнинг биринчи 
кунлариданоқ пайдо бўлиши мумкин. Жароҳатланган қопқоқчаларда ярали 
некротик ўзгариш пайдо бўлиб, баъзан бу клапан деворларини шикастлаб, 
тешиб, ундан яллиғланган моддалар кўчиб қон орқали бемор организмига 
тарқалиши мумкин. Бу тромбоэмболик ҳолатни келтириб чиқариши мумкин. 
Бунда тромбоэмболик асоратни тарқалиши у ёки бу қон айланиш доирасида 
бўлади. Яъни митрал ва аортал клапанларидан тарқаладиган тромбоэмболия 
асорати катта қон айланиш доирасида, уч табақали клапандан тарқаладигани 
- ўпкада кузатилади. Касаллик ниҳоясида юрак нуқсонлари пайдо бўлади. 
Касалликни секин-аста, давомли кечишида, субфебрил ҳарорат, 
бўшашишлик мушак-бўғимларда оғриқ, тери оқариб, ерсимон рангга 

---

329 
кириши ва бошқа белгилар кузатилиб, секин аста юрак клапандаги 
ўзгаришлар белгиси намоён бўлиб боради.