Молиявий ҳисоботнинг концептуал асоси

Молиявий ҳисобот элементларининг баҳоланиши
4.54 
Баҳолаш – бу молиявий ҳисобот элементларини бухгалтерия баланси ва фойда ва зарарлар 
тўғрисидаги ҳисоботда қандай пул миқдорларида тан олиш ва ҳисобга олиш кераклигини аниқлаш 
жараёнидир. У баҳолашнинг муайян асосини танлашни ўз ичига олади. 
4.55 
Молиявий ҳисоботларда баҳолашнинг турли асосларидан ҳар хил даражада ва ҳар хил бирикмада 
фойдаланилади. Улар қуйидагиларни қамраб олади:
(a) 
Бошланғич қиймат. Активлар уларни сотиб олиш учун сотиб олиш пайтида тўланган пул 
маблағлари ёки уларнинг эквивалентлари суммасида ёки берилган товоннинг ҳаққоний 
қиймати бўйича акс эттирилади. Мажбуриятлар мажбуриятни олиш эвазига олинган 
суммалар ёки баъзи вазиятларда (масалан, фойда солиғи бўйича) мажбуриятни оддий 
фаолият давомида сўндириш учун тўланадиган пул маблағлари ёки уларнинг 
эквивалентлари суммасида акс эттирилади. 
(б) 
Жорий (қайта тиклаш) қиймати. Активлар, айнан бир хил ёки шунга ўхшаш актив 
ҳозирги пайтда сотиб олинганида тўланиши керак бўлган пул маблағлари ёки уларнинг 
эквивалентлари суммасида, ҳисобга олинади. Мажбуриятлар мажбуриятни ҳозирги пайтда 
тўлаш талаб этилганида зарур бўлган пул маблағлари ва улар эквивалентларининг 
дисконтланмаган суммасида акс эттирилади. 
(в) 
Сотиш (сўндириш) қиймати. Активлар, активни одатдагидек сотиш натижасида ҳозирги 
пайтда олиниши мумкин бўлган пул маблағлари ва улар эквивалентларининг суммасида, 
ҳисобга олинади. Мажбуриятлар уларнинг сўндириш қийматларида ҳисобга олинади; бу 
эса мажбуриятларни одатдаги фаолият доирасида бажариш учун тўланиши кутилаётган 
пул маблағлари ва улар эквивалентларининг дисконтланмаган суммасини ифодалайди. 

---

Концепутал асос 
©
МҲХС Фонди 27
(г) 
Келтирилган (дисконтланган) қиймат. Активлар, улар одатдаги фаолият доирасида хосил 
қилиши кутилаётган келгуси соф пул тушумларининг келтирилган (дисконтланган) 
қиймати бўйича, ҳисобга олинади. Мажбуриятлар уларни одатдаги фаолият доирасида 
бажариш учун талаб этилиши кутилаётган келгуси соф пул чиқимларининг келтирилган 
(дисконтланган) қиймати бўйича ҳисобга олинади. 
4.56 
Тадбиркорлик субъектлари томонидан молиявий ҳисоботларни тайёрлашда кенг қўлланиладиган 
баҳолаш асоси – бу бошланғич қийматдир. У одатда бошқа баҳолаш асослари билан биргаликда 
қўлланилади. Масалан, товар-моддий захиралар одатда уларнинг таннархи ва соф сотиш қийматидан 
қайси бири паст бўлса, шу қиймат бўйича ҳисоби юритилади, бозорда муомаладаги қимматбаҳо 
қоғозлар бозор қиймати бўйича ҳисобга олиниши мумкин, ва нафақа мажбуриятлари уларнинг 
келтирилган қиймати бўйича ҳисобга олинади. Бундан ташқари, баъзи тадбиркорлик субъектлари 
жорий (қайта тиклаш) қиймат бўйича баҳолаш асосини ишлатади, чунки бошланғич қиймат бўйича 
ҳисобга олиш модели узоқ муддатли активларнинг нархлари ўзгаришидан олинадиган натижаларга 
оид масалаларни ҳал қила олмайди.