Молиявий ҳисоботнинг концептуал асоси

Фаолият натижалари
4.24 
Фойда, кўпинча фаолият натижасининг кўрсаткичи ёки инвестицияларнинг рентабеллиги ёҳуд битта 
акцияга тўғри келадиган фойда каби кўрсаткичларнинг асоси сифатида, қўлланилади. Фойданинг 
ўлчаниши билан бевосита боғлиқ элементлар – бу даромадлар ва харажатлардир. Даромадлар ва 
харажатлар, ва бинобарин фойданинг тан олиниши ва баҳоланиши тадбиркорлик субъекти 
томонидан молиявий ҳисоботларни тайёрлашда қўлланиладиган капитал ва капитални сақлаб туриш 
концепцияларига қисман боғлиқдир. Бу концепциялар 4.57–4.65 бандларда кўриб чиқилади. 
4.25 
Даромадлар ва харажатларнинг элементлари қуйидагича таърифланади:
(a) 
Даромад – бу активларнинг келиб тушиши ёки кўпайиши ёҳуд мажбуриятларнинг 
камайиши шаклида иқтисодий нафнинг ҳисобот давридаги ўсишидир, ва ушбу ўсиш 
капитал эгаларининг капиталга қўйилмалари билан боғлиқ бўлмаган кўпайишига олиб 
келади. 
(b) 
Харажатлар – бу активларнинг чиқиб кетиши ёки камайиши ёҳуд мажбуриятларнинг пайдо 
бўлиши шаклида иқтисодий нафнинг ҳисобот давридаги пасайишидир, ва ушбу пасайиш 
капиталнинг эгаларига тақсимланадиган суммалар билан боғлиқ бўлмаган камайишига 
олиб келади. 
4.26 
Даромадлар ва харажатлар таърифлари уларнинг энг муҳим хусусиятларини белгилайди, аммо 
уларни Фойда ва зарарлар тўғрисидаги ҳисоботда тан олиш учун талаб қилинадиган мезонларни 

---

Концепутал асос 
©
МҲХС Фонди 23
аниқлашга уринмайди. Даромадлар ва харажатларни тан олиш мезонлари 4.37–4.53 бандларида 
кўриб чиқилади. 
4.27 
Даромадлар ва харажатлар иқтисодий қарорларни қабул қилиш учун ўринли ахборотни таъминлаш 
мақсадида фойда ва зарарлар тўғрисидаги ҳисоботда турлича тақдим қилиниши мумкин. Масалан, 
одатдаги фаолият давомида юзага келадиган даромад ва харажатларни ушбу фаолиятга тегишли 
бўлмаган даромад ва харажатларни ажратиш одатий амалиётдир. Бундай ажратиш тадбиркорлик 
субъектининг келажакда пул маблағлари ва уларнинг эквивалентларини ҳосил қилиш қобилиятини 
баҳолашда модданинг манбаси муҳимлигидан келиб чиққан асосда амалга оширилади; масалан, узоқ 
муддатли инвестициянинг чиқиб кетиши каби тасодифий операциялар мунтазам равишда 
такрорланиши даргумондир. Бундай тарзда моддаларни фарқлашда тадбиркорлик субъектининг 
табиати ва унинг фаолиятига эътиборни қаратиш керак. Битта тадбиркорлик субъектининг одатдаги 
фаолияти натижасида юзага келадиган моддалар бошқа тадбиркорлик субъекти учун ноодатий 
бўлиши мумкин. 
4.28 
Даромадлар ва харажатларнинг моддаларини фарқлаш ва уларни турли равишда бирлаштириш ҳам 
тадбиркорлик субъекти фаолияти натижаларининг бир неча кўрсаткичларини акс эттиришга ҳам 
имконият яратади. Улар қамраб олиш даражаси билан фарқ қилди. Масалан, фойда ва зарарлар 
тўғрисидаги ҳисоботда ялпи фойда, одатдаги фаолиятдан олинган ва солиққача бўлган фойда ёки 
зарар, одатдаги фаолиятдан олинган солиққа тортилгандан кейинги фойда ёки зарар, ва фойда ёки 
зарар кўрсатилиши мумкин.