Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti arxeologiyadan izohli lug

Q
Qair sug‘orish uslubi – daryo, uning irmoqlari etaklarida, tuproq osti suvi baland bo‘lgan joylarga ekin ekish uslubi. Bunday yerlarda poliz ekinlaridan yaxshi hosil olingan.
Qadimgi Baqtriya davlati – Amudaryoning o‘rta oqimida joylashgan yirik tarixiy-madaniy o‘lka. U shimolda Sug‘diyona, janubi-g‘arbda Araxoziya, g‘arbda Ariya, janubi-sharqda Hindiqush tog‘lari bilan chegaralangan. Geografik jihatdan esa shimolda Hisor tog‘lari bilan, janubda Hindiqush tog‘ tizmalarigacha, sharqda Pomir tog‘lari, g‘arbda Murg‘ob vohasigacha bo‘lgan hududlarga borib taqaladi.
Amudaryo qadimgi Baqtriyani ikki qismga ajratgan. Amudaryoning o‘ng qirg‘og‘ida Shimoliy Baqtriya va chap qirg‘og‘ida janubiy Baqtriya joylashgan. Shimoliy Baqtriya hududiga bugungi kunda O‘zbekistonning Surxon vohasi va Tojikistonning janubiy-g‘arbiy hududlari, Janubiy Baqtriyaga Afg‘onistonning shimoli-sharqiy qismidagi Toxar, Qunduz, Balx, Jauzjon viloyatlari va Faryob, Samangan, Bog‘lon viloyatlarining bir qismi kiradi. Qadimgi Baqtriya podsholigining poytaxt shahri Baqtra hisoblangan. Hozirgi kunda Baqtra shahri Afg‘onistonning Balx viloyati hududiga to‘g‘ri keladi.
Qadimgi Xorazm – Amudaryoning quyi oqimida shakllangan. O‘lka geografik jihatdan hozirgi Xorazm viloyatiga nisbatan ancha keng hududni egallagan. Unga janubda Darg‘onota, shimolda Orol dengizi, g‘arbda Sariqamish havzalari va yuqori Uzboy, sharqda janubiy Akchadaryo deltalari hududlari kirgan. Bu hudud bugungi kunda Turkmanistonning shimoli-sharqiy qismi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Xorazm viloyatlariga to‘g‘ri keladi.