Ma’ruza №1 Yengil atletika sport turining fiziologik tasnifi reja yugurishning ta’rifi

---

Ma’ruza №1 
Yengil atletika sport turining fiziologik tasnifi 
 
REJA 
1.Yugurishning ta’rifi. 
2.Harakat apparatida sodir bo’ladigan o’zgarishlar. 
3.Vеgеtativfunktsiyalarida yuzaga keladigan o’zgarishla 
Yengil atletika ommaviy sport turlari ichida eng asosiysi bo’lib, organizmga 
ta’siri nihoyatda keng doirada bo’ladi. Yengil atletika bilan har qanday yoshdagi 
kishilar shug’illanishi mumkin. Uning ta’sirida orga-nizmning funksional 
imkoniyatlari, jismoniy sifatlari, kuch, tezkorlik, chidamlilik kabi xislatlarini ancha 
katta darajada rivojlantirish mumkin. Yengil atletikada bir qancha turdagi jismoniy 
mashqlar bilan shug’illaniladi. Ularga sportcha yurishdan tortib turli masofalarga 
yugurish, uzunlikka sakrash, langarcho’p bilan sakrash, to’qmoq, yadro uloqtirish 
kiradi. 
Yugurishning ta’rifi.
Yengil atletika mashqlari ichida yugurish va sport 
yurishi organizmni bir joydan boshqa joyga surilishini, ya’ni lokomotsiyani 
ta’minlaydi. Bu mashqdagi harakatlar jismoniy mashqlarning fiziologik tasnifi 
bo’yicha siklik harakatlardir. Bunday harakatlarda harakat sikllari bir xil shaklga 
ega bo’ladi va birinchi sikl ikinchi siklni yuzaga kelishini ta’minlaydi. Qisqacha 
aytganda, yurish va yugurish kabi siklik harakatlarda harakat sikllari bir-biri bilan 
ulanib ketgan bo’ladi. Sinimik ish o’tiladigan masofaga qarab to’rt xil quvvatda 
bajarilishi V.S. Farfel tomonidan belgi-langan, qisqa masofalar (60, 100, 200 
m
), 
siklli yugurishlar (100, 110, 200 
m
)ga maksimal quvvat bilan, o’rta masofalar (400, 
800, 1500 
m
) submaksimal quvvat bilan, uzoq masofalar (3000, 5000, 10000 
m
) 
katta quvvat bilan va nihoyat haddan tashqari uzoq masofalar (20, 30, 42 
km
195 
m
, 
soatlab yugurish, 20 dan 50 
km
gacha sport yurishi) o’rtacha quvvat bilan o’tiladi. 
Ko’rsatilgan masofalarni o’tishda organizmning funksional sistemalarining ishi 
o’ziga xos darajada o’zgaradi.