M sh. Nurm atova, sh. T. Hasanova rasm, buyumlar yasash ya tasviriy faoliyat

Dastur mazmuni: 
O dam tasvirini chizish bilan tanishganlaridan 
so‘ng, tasviriy san’at bilan tanishtirish mustahkamlanadi. Bu bo‘limga 
30 soat ketadi. Birinchi mavzu — «San'atning asosiy nazariy savollari», 
«San'at — inson ongining bir shakli», undan keyin «Rus sa n ’ati>> 
(XVIU , XIX).
«Tasviriy faoliyat va qurish-yasash m etodikasi» b o ‘limi h a r bir 
yoshguruhida rasrn, loy, applikatsiya, amaliy m ashg‘ulotlardan iborat. 
Bu b o ‘lim ning asosiy maqsadi talabalam i tasviriy faoliyat bilan, aqliy, 
estetik, tarbiya masalalari bilan badiiy, axloqiy, m ehnat tarbiyasi bilan 
tanishtirishdir. Navbatdagi mavzu «Bolalar bog‘chasida tasviriy san’at», 
unga 2 soat ajratiladi. Talabalar san’at turlari, bolalaming atrof hayotga 
bo‘lgan qiziqishlarini o ‘rganadilar. Oxirgi mavzu «Tasviriy faoliyat va 
qurish-yasash b o ‘yicha reja asosida tuzilgan m ashg‘ulot».
Dars tiplari: 
Pedagogika kollejida darsning 2 varianti: m a’ruza darsi, 
am aliy-praktik dars bor. 2 variantdan tashqari muzeyga ekskursiya, 
krgazmaga. suhbat tariqasida m a’m zalar b o iad i. M a’ruza vaqtidagi 
suhbatni, o ‘qituvchi yangi m aterialni tushuntirish uchun, o iilg a n
materialni takrorlaydi. 0 ‘qituvchining m a’ruza oiishdagi mahorati uning 
m a’m zani qanday tashkil qildi, diqqatni qanday qilib faollashtirdi, 
talabalaming xotira va idrokini qanday qihb faollashtirishga, o ‘stirishga 
b o g iiq . Yangi m aterialning bir qismi talabalar tom onidan yaxshi 
o ‘zlashtirilgan b o is a va m etodikaning b a’zi bir savollarini o ‘zlari hal 
eta olishlarini o ‘igangan boiadilar. 0 ‘qituvchi talabalarga savol berganda
177

---

talabalar pedagogika, psixologiya va anatomiyadan olgan bilimlari asosida 
va bolalar bilan olib borgan ish tajribalariga tayanib, javob berishlari 
lozim. M a ’ruzalar kinofilmlar, slaydlar ko‘rsatish bilan o ‘tkaziladi. Bu 
kinofilmlami. slaydlarni. televideniya ko‘rsatuvlarini diqqat bilan ko‘rish, 
diqqatni o ‘stiradi, ongini o ‘stiradi, yangi m aterialni o ‘zlashtirishga 
y o rd a m b e ra d i. T a la b a la r m a ’r u z a d a n ta s h q a ri h a m film lar, 
teleko‘rsatuvlar ko‘rib. keyin o ‘qituvchibilan m uhokam a qilishi mumkin.
Pedagog m a'ruza o ‘tish vaqtida ko‘rgazma!i quroldan foydalanadi. 
lllustratsiyalardan, o ‘yinchoqlardan, bolalar rasm laridan ko‘rsatadi. 
S a n ’at haqidagi m a'ru zalard a esa rassom lar reproduksiyalaridan 
kinofilm lar, slaydlar k o ‘rsatadilar. Am aliy m ashg‘ulotlar pedagogika 
kolleji talabalariga mashg‘ulotlami nam unali o ‘tkazishga vordam beradi. 
U lar bolalar chiza oladigan, loydan yasay oladigan predm etlarni 
tasvirlay olishlari zarur. 0 ‘zlari t a ’lim berish m etodikasi va dastur 
a s o sid a m u sta q il m a s h g ‘u lo t is h la n m a s in i y o z ish la ri lo zim . 
M a s h g ‘u lo tla rn in g s u h b a td a n b o s h la n is h i m a ’qul. M a sa la n , 
«Q o‘ziqorinlar» nom li darsda tarbiyachi birinchi q o ‘ziqorin turlarini 
eslashni taklif qiladi. uning xarakterli belgilari, loydan yasash usullari 
bilan tanishadilar. Shunday suh batd an s ng, talabalar h ar bir yosh 
g uruh dastur talabiga asosan, beriladigan bilim larning b o g‘liqligi 
asosida yasashni o ‘rganadilar. K ichik guruh bolalari bitta q o ‘ziqorin, 
ya’ni disk. aylana chetlari sal tushgan va silindrsimon tanasini. oyog‘ini, 
o ‘rta guruh bir qancha q o ‘ziqo rin ni yasashlari m um kin (turlari 
b yicha), katta guruh bolalari oq q o ‘ziqorinning shaklini bera bilishi, 
katta guruh bolalari t o ‘g ‘ri kelgan q o ‘ziqorinni yasay oladilar, uning 
oldiga barg, o ‘tlar yasaydilar.
D arsning oxirida 2—3 daqiqa tahlil qiladilar, qaysi bir guruh 
dastur talabiga mos keladi. Talabalarga uvga vazifa qilib, shu guruh 
m ash g ‘ulot ish lanm asini tu zish beriladi. K eyingi m ash g ‘ulotda 
m ashg‘ulot ishlanm asini tahlil qiladilar va o ‘zlarini tarbiyachi o ‘rniga 
q o ‘yib, m ashg‘ulot o ‘tadilar.
Amahy mashg‘ulot bir necha reja asosida b o ‘lishi m umkin. Masalan, 
h a r b ir yosh guruhida n a tu rad an foydalanish usullari, tasviriy sa n ’at 
tu rlarida natu rad an qanday qilib foydalanish, bolalar b ilan naturan i 
tahlil qihsh, mashg‘ulotning qaysi vaqtida foydalanish masalalari ko‘rib 
chiqiladi. Masalan, applikatsiya: katta guruhda qirqish usuli, qog‘ozdan 
o ‘qituvchi n am u na tayyorlaydi, jadval h am b o iis h i m um kin. Agar
178

---

am aliy m ashg‘ulot «Rasm» va «Loy» b o ‘limi asosida o ‘tkazilsa, 
sabzavot va m evalar mulyaji b o ‘lishi shart. T r a n s p o r t
r a s m in i 
chizdirish uchun o ‘yinchoq k o ‘rgazmali qurol b lib xizmat qilishi 
mumkin. Xona o ‘simliklarini natura asosida tasvirlash uchun namunalar 
kerak. Loy m ashg‘uloti uchun k o ‘rgazmali qurol sifatida kichik 
shakldagi haykaltaroshlik nam unalari 
xizmat qiladi. Loy ishini 
bajarishda. xalq o ‘yinchoqlari (D im kova, filimono. korgopol, kirov) 
ni ko‘rib chiqish yaxshi natija beradi.