А. М. Туробов самарқанд этноним ва этноойконимлари самарқанд -2002 2 Туробов А. М. Самарқанд этноним ва этноойконимлари. Монография

2.2. Этноним ва этноойконимларнинг аталиш мо -
тивларига кўра таснифи
Этноойконимлар жамиятдаги ҳар хил ўзгаришларга
боғлиқ ҳолда вужудга келади. Этноойконимларнинг вужуд -

89
га келиши маълум ҳудуддаги кишиларнинг тили ва
тараққиёт тарихи , урф-одати , маданий савияси каби ижти -
моий муаммолар билан чамбарчас боғлиқдир . Шундай экан ,
ҳар бир ойконимнинг номланиш мотивлари ижтимоий ва
тарихий маъно касб этади (130:101).
Жой номларининг аталиш мотивлари ва мотивланиш
хусусиятларини ўрганиш номлар этимологиясини очишда
ҳал қилувчи омиллардандир .
Этноойконимларнинг мотивланиши турли хил омиллар -
га асосланади . Бу омиллар объектнинг жойланиш ўрни ,
ўсимликлар, ҳайвонот дунёси, геоморфологик хусусиятла -
ри , маълум жойнинг шахс билан , этник гуруҳларга
алоқадорлиги билан белгиланади. Шундай экан, этноойко-
нимлар мотивациясида жой номининг турли характерини
акс эттирувчи апеллятивлар , сўзлар муҳим аҳамиятга эга -
дир. Самарқанд вилояти жуғрофий номлари тизимида этно -
ойконимлар катта ўрин эгаллайди . Этноойконимлар моти -
вациясида жой номининг турли характерини акс эттирувчи
апеллятивлар, сўзлар муҳим аҳамиятга эгадир . Этноойко -
нимлар тилдаги энг қадимги топонимик қатламлардан са-
налади. Улар узоқ тарихий даврнинг ёдгорлиги бўлиб ,
маълум халқнинг тарихи , этник таркибини ўрганишда ,
уларнинг тарқалиш сарҳадларини аниқлаш ва изоҳлашда
муҳим манба сифатида аҳамияти каттадир . Самарқандда
жуда кўплаб уруғ , қабила ва халқ номлари билан аталувчи
жой номлари учрайди . Этноойконимларнинг кўпчилиги та-
рихий шахсларнинг номлари, кишиларнинг касб-ҳунари ,
машғулоти , жойнинг тузилиши ва ҳайвонот дунёси билан
алоқадордир.
90
Қайд қилинган мулоҳазалар асосида Самарқанд вилояти
ойконимларини қуйидаги гуруҳларга ажратиш мумкин :
а) этноойконимлар ; б ) антропоойконимлар; в ) фитоойко -
нимлар; г) геоморфологик ойконимлар .