1-tema. Psixofiziologiya predmeti hám waziypalari

Sha’rtli reflekslerdin’ tu’rleri. Sha’rtsiz reflekslerdin’ ha’r qanday tu’rin tiykar qilip alip, sha’rtli reflekslerdi ju’zege keltiriw mu’mkin.
Sha’rtli sekretor refleks. Silekey ajiratiw sha’rtli refleksi basqalarina qarag’anda bir qansha u’yrenilgen. Bul reflestin’ ko’birek tekserilgenliginin’ sebebi sonda, miy xizmetinin’ bul sirtqi ko’rinislerin I.P.Pavlov laboratoriyasinda iytler u’stinde tekserilgen ta’jriybelerinde silekey ajiratiw reaksiyasin analiz qilip, sha’rtli reflekslerdin’ barliq tiykarg’I nizamliqlarin u’yrendi. N.I.Krasnogorskiy usi reflekslerdi adamlarda,tiykarinan balalarda u’yrendi.
Awqatlaniw sha’rtli refleksleri asqazan ha’m asqazan asti bezinin’ sekretsiyasin tekseriwde de aniqlasa boladi. As sin’iriw bezlerine tiyisli bul sha’rtli reflekslerdin’ organism ushin fiziologiyaliq a’himiyeti- organizmge awqat kirmesten-aq oni sin’diriw ushin qolayli sha’ra’yat jaratiwdan ibarat.
H’reket sha’rtli refleksleri. Tu’rli izertlewshiler awqatlaniw ha’m qorg’aniw sha’rtli reflekslerin u’yrengen. Awqatlaniw sha’rltli refleksleri, awqatti shaynaw, jaalw,jutiw,emiwde payda boladi.
Ayaq terisine elektr togi menen ta’sir etip, sha’rtli reflekslerdi bekkemlegende (bunday ta’sir na’tiyjesinde ayaq bu’giw refleksi ju’zege keledi) qorg’aniw ha’reket refleksleri an’satliraq payda boladi. Qorg’aniw sha’rtli reflekllserdin’ biologiyaliq a’himiyeti sonnan ibarat, kemiriwshi ta’sir organizmge tiymey turip, geyde kesellendiriwshi ta’sir etpey turip, organism usi ta’sirden sha’rtli bir signal ta’sirinde uzaqlasadi.
Ju’rek sha’rtli refleksleri. Adamlarda ju’rek xizmetin o’zgertiretug’in sha’rtli refleks payda etilgen. Sol ma’qsette belgili bir sha’rtli ta’sir ko’z tarawin basip turiw menen, bir waqitqa tuwri keledi. Ko’z tarawi basilg’anda ju’rek uriwi refleks joli menen (vagustin’ qozg’aliwi sebepli) siyreklesedi- Ashner refleksi dep usig’an aytiladi. Usig’an uqsas bir qansha ta’jriybeler na’tiyjesind esha’rtli refleks kelip shig’adi. Endi birg’ana sha’rtli reflesti qollaw ju’rek uriwin siyreklete aladi.