1 «Asosiy texnologik jarayonlar va qurilmalar» fanining mazmuni

ЁДДА ТУТИНГ!

Насослар икки турга динамик ва хажмий насосларга бўлинади.


Насосларнинг асосий параметрлари
Hасослардан фойдаланиш иш унумдорлигини напор ва қувват каби катталиклар билан белгиланади. Hасоснинг вақт бирлиги ичида узатиб берадиган суюқлик миқдори иш унумдорлиги ёки сарфи дейилади.
Hасоснинг масса бирлигига эга бўлган суюқликка берган солиштирма энергияси напор деб юритилади. Hасоснинг босими оқимнинг насосга кириш ва чикишидаги солиштирма энергиялари айирмасига тенг.
Суюқликка энергия бериш учун сарфланган насоснинг фойдали қуввати N_ф суюқлик сарфи миқдори g·Q нинг солиштирма энергияга кўпайтирилганига тенг:


(5.1)

Hасоснинг ўқидаги қуввати фойдали қувватдан каттароқ бўлади. Чунки насосда энергиянинг бир қисми йўқолади. Энергиянинг йўқолиши насоснинг ФИК _н билан белгиланади. Демак насоснинг ўқидаги қувват қуйидаги тенглама билан топилади.

(5.2)
ФИК насосдаги қувватнинг нисбий йўқолишини насоснинг мукамаллигини ва уни ишлатишнинг арзонлигини ифодалайди, ҳамда қуйидаги кўпайтма орқали топилади:
(5.3)

бу ерда _v - хажми Ф И К

_г - гидравлик Ф И К
_м - механик Ф И К

Хажмий ФИК насоснинг ҳақиқий иш унумдорлигининг назарий иш унумдорлигига нисбатига тенг бўлиб, насос конструкциясининг зич бўлмаган жойларидан сизиб чиққан суюқликнинг миқдорини белгилайди.

Гидравлик ФИК насос суюқликнинг насосдан ўтишида гидравлик ва маҳаллий қаршиликларни енгиш учун сарф бўлган напорнинг йўқолишини ифодалайди.
Механик ФИК насос механизмларидаги ишқаланишни енгишга сарфланган қувватнинг йўқолишини белгилайди.
Двигатель истеъмол қиладиган қувват насос ўқидаги қувватдан ортиқроқ бўлади, чунки қувватнинг бир қисми электр двигателнинг ўқида ва электр двигателда механик энергия насосга берилаётганда сарф бўлади, яъни:


(5.4)

Кўпайтма _н, _y, _дв насос қурилмасининг тўла ФИК деб юритилади ва  билан белгиланади. Hасос қурилмаларини ўрнатиш учун зарур бўлган қувват қуйидагига тенг:

N_н = b N_дв (5.4а)

бу ерда: b - қувватнинг запас коэффициенти, бу коэффициентнинг қиймати двигателнинг номинал қувватига нисбатан топилади

Nдв кВт	1 дан кам	1 – 5	5 – 50	50 дан кўп
	2 – 1,5	1,5 – 1,2	1,2 – 1,15	1,1