Zoogigiyena va veterinariya sanitariyasi fanidan mustaqil ta‘lim mavzulari

Mo‘ynali yosh yirtqichlarni o‘stirish gigiyenasi - bo‘g’oz tulkilar, qorako‘zanlar va suv kalamushlari yolg’iz holda uychali kataklarda saqlanadi. Ularning uychasi va ini tug’ishga 10 – 15 kun qolganda tayyorlanadi. Qorako‘zan va qunduzlar uchun 20 martdan kechiktirmay qilinadi. Uychalari va inlari iflosliklardan tozalanadi, kuydiriladi keyin o‘yuvchi natriyning 1 – 2 % li issiq eritmasida yuvilib quritiladi. Keyin uychaga in qo‘yilib, isitiladi. Bo‘g’oz yirtqichlarning ini haftasiga kamida 3 marta qarab turiladi, to‘shamasi doimo aralashtiriladi. Qorako‘zan va suv kalamushi uychasida in bo‘lmaganligi uchun quruq poxol to‘shama to‘shaladi va ifloslanganda almashtirib turiladi.

Fermada urg’ochi hayvonlar uchun maxsus bino - issiqxonalar quriladi. Nochor bolalari onasini ema olmasa 25 x 25 sm o‘lchamdagi inkubator qutilarga joylashtiriladi. Ularning oralig’iga elektrolampalar o‘rnatilib, harorati +25°C gacha ko‘tariladi. Bolalari sim to‘r polning ustiga yozilgan paxta ustiga joylashtiriladi.

Yirtqich hayvonlarning bolalarini 3 - 4 haftaligigacha to‘liq saqlab qolish onasining sutiga bog’liq bo‘ladi. Tulki bolalarini suv bermasdan yarim suyuq ovqatlar bilan boqish mumkin. Tulki bolalari 6 - 7 kunligigacha qo‘shimcha echki suti bilan, qorako‘zan bolalarini esa sigir suti bilan boqish mumkin. Ularga berilayotgan outning harorati +36⁰ - 38°C bo‘lishi kerak. Onalarining suti kam bo‘lsa yoki bolalari soni ko‘p bo‘lganda, ularning bir qismini o‘gay onaga o‘tkazish mumkin. Onasi bilan 7 - 8 bosh qorako‘zan bolasi, 12 - 14 tagacha tulki bolalari qoldirilishi mumkin.

Yirtqich hayvonlarning bolalari onasidan har xil vaqtda ya’ni korako‘zan bolalari 35 - 45 kunligida, tulki bolalari 45-50, qunduz 45-50, suv kalamushi 40-60 kunligida ajratiladi. Suv kalamushlarining bolalari uch oylik bo‘lgandan keyin hovuzchaga suvga qo‘yiladi.

Qorako‘zanlar emizish davrida oriqlasa, bolalari 30 - 35 kunligida ajratilib, onalariga turli tuman oqsil - vitaminli - mineralli oziqalar qo‘shimcha ravishda beriladi. Kumushrang qora tulki va yashil tulki bolalari 45 kunligida onasidan ajratilgandan keyin teri uchun so‘yilguncha maydoni 1 m² bo‘lgan kataklarda alohida saqlanadi.

Suv kalamushlari yil davomida kataklarda saqlanadi, so‘yish uchun ajratilgan yoshlari havoning issiq vaqtlarida suvga qo‘yiladi.

Shu narsa aniqlanganki, havoning haroratn pasaysa, terining sifati yaxshilanadi. To‘g’ridan-to‘g’ri quyosh nurining tushishi va yuqori namlik yirtqichlar terisida qo‘ng’irsimon ranglarni paydo qiladi. B. D. Babaka ma’lumotlariga ko‘ra qorako‘zanlarni quvvati 100 - 200 vatt bo‘lgan lampalar bilan 1,5 soat qo‘shimcha yoritilsa, urg’ochi yirtqichlarning serpushtligi oshgan, suti ko‘paygan va terisining sifati yaxshilanib, hajmi yiriklashgan. Yoz paytida yirtqich hayvonlarni qizib ketishdan himoya qilish zarur.