Ózbekístan respublíkasi joqari hám orta arnawli bíLÍmlemdíRÍw uázirlíGÍ

Bir kletkalı zamarıqlar. Olar domalaq yamasa ellips formasindag’i bólek-bólek kletkalar bolıp tabıladı. Mısalı : uyıtqı zamarıqları.
Kletkası qabıǵınıń ximiyalıq quramı birdey emes. Qabıq hesh qashan sellyulozali bolmay, oǵan túrli azotli elementlar aralasǵan boladı. Olarda bir neshe yadro boladı. Olar kraxmal payda etmeydi, onıń ornına basqa uglevod glikogen payda etedi. Kletkada azıq element retinde glikogen hám may tamshıları toplandı.
Bólek strukturalar - mevatanalar kóbeyiw funksiyasın atqaradı. Parazit zamarıqlarda - gaustoriya payda boladı. Zamarıqlar tallofit ósimlikler bolıp tabıladı, sebebi olar da hesh qashan suvo'tlari sıyaqlı haqıyqıy toqıma payda etmeydi hám olardıń denesi bólimlerge (bargga, poyaga, túbirge) bólintuǵın. Olardıń kóbisi mikroskopik mayda bolıp, nonda pilis, ósimlik japıraqlarında zangsimon daqlar hám soǵan uqsas sırtqı kórinislerde de kórinedi.
1. 1 Zamarıqlardıń kóbeyiwi.
Zamarıqlar vegetativ hám reproduktivlik (jınısız hám jınıslıq ) usıllarda ko'payadi.
vegetativ kóbeyiwi. vegetativ kóbeyiwi mitseliy ipchalarining bóliniwi menen ámelge asadı. Bul bóleksheler hár túrlı jol menen tarqalıp, qolay jaǵdayǵa túskende jańa mitseliysi payda boladı. Birpara zamarıqlarda vegetativ kóbeyiwde urıqlanıp ko'payadi. Buǵan uyıtqı zamarıqın mısal etip keltiriw múmkin. Uyıtqı zamarıqı bir kletkalı, haqıyqıy mitseliysi bolmaǵan mikroskopik organizm bolıp tabıladı. Kletkası bir yadrolı, súyri-sopaq formada boladı. Onıń kletkası qabıq menen oralǵan sitoplazma, maǵız hám vakuoldan shólkemlesken. Uyıtqı zamarıqı qamır quramındaǵı kraxmal statyası menen azıqlanadı jáne onı bóleklab, spirt menen karbonat angidrid gazına aylantıradı. Payda bolǵan gaz kóbikchalari salmaqli qamır massasın kóterip shıǵadı, qamır asadı. Nátiyjede qamır gewek hám jeńil bolıp qaladı. Kraxmal bóleklengende payda bolǵan spirt bolsa qamırǵa tam beredi. Uyıtqı zamarıqlar jaqsı sharayatta júdá tez, urıqlanıp ko'payadi. Bunda zamarıq kletkası ústinde bo'rtma payda boladı hám ol ósip úlkenlesedi, keyininen ana kletkadan ajralıp shıǵıp, ǵárezsiz yashay baslaydı. Uyıtqı zamarıqlarınıń qatnasıwisiz nan jawıp, pivo tayarlab bolmaydı. Respublikamızda nan zavodları, pivo zavodları, nanbayxanalar hám úy sharayatında nan jabıw zárúriyatın támiyinlew ushın zavodlarda uyıtqılar (turıwlar ) tayarlanadı.
Uyıtqılar - uyıtqı zamarıqlarınıń kompleksi bolıp tabıladı. Quritilib, taxtakachlangan uyıtqı zamarıqları suwıqta kóbeymeydi, lekin uzaq waqıtqa shekem tiri turadı. Uyıtqın qumsheker eritpesine salıp, jıllı jayǵa qóyılsa, odaǵı zamarıqlar tezde jonlanib, hádden tıs tez ko'paya baslaydı. Uyıtqı zamarıqları xalıq xojalıǵında hám turmısda keń qollanıladı.