X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

2. Organizmning suyuqlik muhitida hosil bo'luvchi mediator­
lar (plazmatik, gumoral mediatorlar).
Hujayra mediatorlari. 
Bu guruh mediatorlari yallig'lanish
rivojlanishida ishtirok etuvchi har xil hujayralarda hosil bo'ladi:
1. 
Polimorf yadroli leykositlar (PYAL) — asosan neytrofll-
lar va bazofillar bo'lib, ularda quyidagi mediatorlar hosil bo'ladi:
— yuqori faollikka ega bo'lgan lizosoma gidrolazalari;
— kation oqsillari;
— prostaglandinlar;
— leykotriyenlar;
— interleykinlar;
— biogen aminlar.
80

---

Eozinofillar yallig'lanish o'chog'ida, asosan, oksidantlar va
leykotriyenlarni zararsizlantirishda ishtirok etadi. Bu hujayralar
ayniqsa allergik yallig'lanish jarayonida muhim rol o'ynaydi.
2. Mononuklear hujayralar (limfositlar, monositlar, to'qima
makrofaglari) limfokinlarni va monokinlarni ishlab chiqaradi
hamda ko'p miqdorda fermentlar (neytral proteazalar, esterazalar,
nordon gidrolazalar va boshqa biologik faol moddalar) ajratadi.
3. Trombositlarda quyidagi mediatorlar bo'ladi: — adgeziv
oqsillar; — ADF;
— serotonin;
— lizosoma fermentlari;
— Villebjand omili.
4. Semiz hujayralardan (labrositlar yoki to'qima bazofilla-
ri) quyidagi mediatorlar ajralib chiqadi:
— biogen aminlar;
— trombositlami faollovchi omil (TFO);
— anefilaksiyaning sekin t a ’sir qiluvchi substansiyasi (ASTS) 
tarkibiga kiradi;
— eozinofil xemotaksis omili;
— neytrofll xemotaksis omili;
— geparin va gistamin.
5. Yallig'lanish jarayonida faollashgan yoki shikastlangan
boshqa hujayra va to'qima hamda a’zolarda quyidagi mediatorlar