Uch komponentli suyuq sistemaning holat diagrammasi.
Hajmiy diagramma. Uchlama evtetikaning hosil boʻlishi.
Prizma yuzalaridan ikki komponentli sistema, uning ichida uch komponentli sistema tasvirlanadi. Keltirilgan rasmda shu sistemaning oddiy diagrammasi keltirilgan. TBi∙TSn∙TPb komponentlarning suyuqlanish temperaturalari E1, E2, E3 ikki komponentli E4- uch komponentli sistemalar uchun mansub evtetik nuqtalar. E1- nuqta Bi - Sn, E2-nuqta Sn – Pb, E3- nuqta Bi – Pb sistemalar evtetikasi E1, E2, E3 evtetikalar prizma yuzalarida, E4- prizma ichida joylashgan.
Hajmiy diagramma
Prizma ichidagi TBi E3 E4 E1 , TPb E2 E4 E3 , TSn E1 E4 E2 larlikvidus yuzalari boʻylab, bu yuzalardan yuqorida bitta – suyuq faza mavjud. Bu yuzalardan pastda ikki faza suyuq faza va tegishli metallardan bittasining kristallari mavjud. Masalan TBi E3 E4 E1 yuzasida pastda – suyuq faza va Bi kristallari bor. Odatda prizmaning boʻyini kesib, fazoviy diagrammalar proyeksiyasi prizma asosidagi uchburchak yuzasiga tushuriladi. Bu xilda olingan proyeksiya keltirilgan rasmda yaqqol ifodalangan va proyeksiyasi olingan nuqtalar tagiga “o” ishorasi qoʻyilgan.
1.Komponentlarning fazalar boʻyicha taqsimlanishi. Muvozanat shartlari.
H ar qanday sistemada muvozanat sharti kimyoviy potensial yordamida ifodalanganda quyidagicha boʻladi:
F araz qilaylik, sistema ikki a va b fazadan iborat boʻlsin. Shu ikki faza boʻyicha komponentlarning taqsimlanishini kuzataylik. Bu komponenetlarda i-komponentning juda kichik miqdori a fazadan b fazaga oʻtgan boʻlsin. Agar I komponentning a va b fazadagi kimyoviy potensiali Mi(a), Mi(b) shaklida ishoralansa, i-komponenetning a fazadagi izobarik potensiali qadar kamayadi.
B fazada esa qadar koʻpayadi. Sistemada izobarik potensialning umumiy oʻzgarishining yigʻindisiga teng boʻladi:
d n i ning qiymati ikkala fazada teng boʻlib , faqat qarama qarshi ishoraga ega
b oʻlgani uchun dni(a)=dni(b) va dn1>1
Muvozanat qaror topganda ∆G=0 boʻlgani uchun quyidagi tenglamaga muvofiq boʻladi.
i-komponentga nisbatan a va b fazalar muvozanatining sharti ikkala fazada i-komponent kimyoviy parsiallarining tengligidir.
Boshqa komponent va fazalar uchun ham bu shart oʻz kuchini saqlab qoladi. Agar bir qancha fazalar boʻyicha bir necha xil komponenetlar taqsimlangan bolsa fazalararo muvozanat sharti hamma fazalarda har qaysi komponenet kimyoviy potensialining tengligidir.
Demak, i- komponentning oʻz oʻzicha a va b ha oʻtish sharti
Tenglama quyidagi formulaga binoan
Boʻlgani uchun muvozanat sharti
Y ani a va b fazadagi uchuvchanliklarning tengligini koʻrsatadi. Agar gazlar ideal gaz qonuniga boʻysunsa ichuvchanlikni parsial bosim bilan almashtirish
mumkin, bunday
Demak,i- komponentlar oz oʻzicha a va b ga oʻtish sharti
Do'stlaringiz bilan baham: |