Щадимги европада илк фалсафий билимлар ривожи, ижтимоий таращщиёт, маданий жараёнлар

Арастунинг фанлар таснифида математика физикага нисбатан юқорироқ туриши керак. бироқ, Айни бир пайтда Арастунинг ўзи эътироф этишича, физика математикага нисбатан муҳим устунликка эга, гарчанд математиканинг вазифаси, физиканикига нисбатан камроқ реал, аниқдир. Аксинча, физика матемтикага нисбатан мураккаброқдир. Унда борлиқни аниқлашда ҳаракат ҳамроҳдир. Физика ўрганадиган предмет бевосита реалдир. Унинг борлигида ҳаракатнинг ибтидоси мавжуд.

Арастунинг Афлотунга қарши кураши учун учта фақат Афлотунга қарши кўрашнинг ўзигина бўлиб қолмай, балки ўзи ҳам тўлиқ қутила олмаган афлотунчиликка қарши кўраш эди. шу туфайли ҳам у Афлотуннинг шакллари назарияси (ғоялар) ҳисобланмиш абстракт математизмдан Арасту тўлиқ қутила олмади.

Арасту ўз ишлаб чиққан билимлар ва фанларнинг таснифида жисмий дунёдан ташқаридан ҳамма нарсадан соф ва жисмсиз шакл худо, ҳаракатсиз биринчи двигатель ҳукмронлик қилади. Ўзининг ножисмийлигига қарамай, у бир пайтнинг ўзида энг оддий ва реал борлиқ ҳамда соф ҳақиқатдир.

Арастунинг фанлар таснифи унинг борлиқнинг «шакллари» пиллапоясига ўхшаб кетади. Бу таснифда ҳар бир фаннинг ўрни жисмнинг соф шаклига яқинлиги билан аниқланади.

Арастунинг фанлар таснифи ҳам ўрта аср, ҳамда янги давр файласуфлари томонидан ривожлантирилди.

ИҚТИСОДИЙ ҚАРАШЛАР. Арастунинг иқтисодий таълимоти ахлоқий ва сиёсий таълимотлари билан боғлиқ. Файласуфнинг иқтисодий таълимоти ўз ифодасини «Этика» ва «Сиёсат» асарларида топган. Унга тааллуқли бўлган «Иқтисод» номли уч китобдан иборат асарлари учинчиси лотин тилига қилинган таржимаси қолган холос. У ҳам бўлса жуда тўғри эмас. Сиёсий иқтисод, яъни ижтимоий муносабатлар тўғрисидаги фан, ишлаб чиқариш, тақсимлаш, айрбошлаш ва моддий ноз-неъматларни истеъмол қилиш мануфактура даврида пайдо бўлган бўлса ҳам, лекин унинг тарихи юнон файласуфнинг асослари ўз ифодасини топган. Арасту биринчи бўлиб, меҳнат тақсимоти, товар хўжалиги, айрбошлаш, пул, қийматнинг икки тури, тақсимот каби ҳаёт масалалари билан шуғулланган.