Samarqand davlat universiteti isoqjon negmatov ijtimoiy ishning etik

Ijtimoiy ish xodimining o‘z kasbga nisbatan quyidagicha munosabatda 
bo‘lishi ko‘rsatilgan: 
1. Kasbning qadrini, bilimlar va metodologiyasini himoya qiling; ularni 
ommalashtirish va takomillashtirishga o‘z hissangizni qo‘shing;
2. Ijtimoiy ishni kasbiy professionalizm darajasiga ko‘taring, uni har 
tomonlama takomillashtirishga harakat qiling; 
3. Kasbingizni o‘rinsiz tanqiddan himoya qiling, kasbingiz zarur ekani 
to‘g‘risidagi ishonchni mustahkamlash uchun imkoni bor barcha ishlarni 
barchasini bajaring; 
4. Kasbingizni, uning nazariyalari, usullari va amaliyotini konstruktiv tanqid 
qiling; 
5. Yangi va mavjud bo‘lgan ehtiyojlarni qondirish uchun zarur bo‘lgan 
ijtimoiy ishning yangicha yondashuvlari va usullarini ishlab chiqishni har 
tomonlama rag‘batlantiring. 
Ijtimoiy ish xodimining majburiyatlari sifatida quyidagilar ko‘rsatib 
o‘tilgan
: 
1) va’zxonlik qilmaslik, buyruq bermaslik, ta’qiqlamaslik. Mijoz shaxsining 
sha’ni va unikalligini hurmat qilib uni harakatga, tashabbusga, ijodga undash; 
2) mijozga quloq tuta bilish, tinglash, sabr-toqat ko‘rsatish, muammo va 
vaziyatni to‘g‘ri tushunish, uning o‘rniga o‘zini qo‘ya bilish, nazokat va odob 
ko‘rsata bilish; 
3) muloqotmand bo‘lish, ochiq bo‘lish, mijozni “gapirtira bilish”, birgalikda 
muammolarning yechimini aniqlash, atrofdagilar uchun kerakli va qiziqarli 
bo‘lishga intilish; 
4) mijoz va uning atrofidagilar o‘rtasida vosita, bog‘lovchi halqa bo‘lish, 
mijozga ko‘rsatilayotgan xayriya, yordami orqali uning sha’ni pastga urilishiga 
yo‘l qo‘ymaslik; 
5) mijoz bilan ishlashda norasmiy bo‘la bilish, mijozning o‘z muammolarini 
hal qilishda maslahatchi, ko‘makchi vazifasini bajarish, o‘zaro munosabatlarni 
tenglik asosidagi dialogga qurish; 

---

227 
6) doimo insonparvarlik va mehribonlik nuqtayi nazaridan yondashish. 
Mijozni muhokama qilmaslik va unga tanbeh bermaslik, shaxs yoki individlar 
guruhidagi g‘ayriinsoniy va diskriminatsion yondashuvlarning oldini olish, 
mijozning jismoniy yoki ruhiy ung‘aysizlikdan, asabiylashishdan, turli xavflardan 
va haqoratlardan himoya qilish; 
7) o‘z xulq-atvorining yuksak axloqiy standartlarga mosligini saqlash, har 
qanday makrlar, birovlarni aldash, nopok xatti-harakatlarni istisno qilish. Doimo 
faqatgina mijoz manfaatlari yo‘lida harakat qilish; 
8) o‘ziga ko‘makchilarni topa bilish, ijtimoiy ishni rivojlantirishda 
jamoatchilik ko‘magini ta’minlash; 
9) faqatgina o‘zi vakolatli bo‘lgan doirada ish yuritish, o‘z ishining sifati 
uchun shaxsan mas’ul bo‘lish, tashqi ta’sir va bosimlarga berilmaslik, mijozga 
nisbatan qo‘llanilayotgan chora-tadbirlar, unga ko‘rsatilayotgan yordam xarakteri, 
axborot va to‘planayotgan ma’lumotlar haqida xabardor qilish; 
10) o‘zining kasbiy munosabatlaridan shaxsiy maqsadlar yo‘lida 
foydalanmaslik, vaziyatlarni muhokama qilish va baholashda faqat kasbiy 
maqsadlar bilan ishtirok etish. Mijoz ishonib bildirgan sirni hurmat qilish va uni 
fosh etmaslik. Ko‘rsatilgan xizmatlar uchun haqni faqat qonuniy asoslarda olish. 
Bajarilgan ish uchun qimmatbaho sovg‘alar olmaslik; 
11) kasbiy bilim, mahorat va malakalarni uzluksiz oshirib borishga intilish. 
o‘z amaliy faoliyatini kasbiy bilimlar asosida tashkil etish; 
12) kasbning obro‘si va pokligini himoya qilish hamda orttirishga intilish. 
Kasbiy o‘zaro munosabatlar va o‘zaro ta’sir jarayonida hamkasblar ishonchiga 
hurmat bilan qarash, nazokat va adolatni saqlash. Kim bo‘lishidan qat’iy nazar, 
hamkasbi axloqqa zid harakat qilsa, unga qarshi choralar ko‘rish va b. 
Odatda, sovuqqonlik deb baholanadigan kasbiy me’yorlarni buzish yoki 
xatolar “beg‘amlik, malakasizlik yoki oldindan o‘ylangan niyat tufayli kasbiy 
me’yorlarni buzish” sifatida baholanadi. Ijtimoiy ish xizmatchilari maxfiylikni 
buzganlari, bolalar bilan yomon munosabatda bo‘linayotgani haqidagi shubha 
to‘g‘risida xabar bermaganlari, suiiste’molliklar, so‘z bilan haqoratlash yoki 
jismoniy zo‘ravonlik tahdidi singari holatlarga befarqlik, xatti-harakatlar 
yordamida haqoratlash, davolash yoki axloq tuzatish muassasasiga xato natijasida 
yotqizish tufayli erkinlikni cheklagani uchun sud tomonidan jazo qo‘llanilishi 
belgilangan. 
Malaka tavsifi bilan belilangan majburiyatlarni bajarish uchun ijtimoiy soha 
xizmatchisi o‘zining quyidagi huquqlaridan keng foydalanadi: 
- mijozlarning manfaatlarini qonun chiqaruvchi va ijroiya hokimiyati 
organlarida ifodalash va himoyalash; 
- maxsus ma’lumot to‘g‘risidagi va litsenziyaga mos bo‘lgan diplom yoki 
sertifikat bo‘lgani taqdirda davlat yoki xususiy ijtimoiy amaliyotni yuritish; 
- mijozlar ehtiyojlari bilan bog‘liq ma’lumotlarni to‘plash, aholi orasida 
sotsiologik so‘rovlar, diagnostik tadqiqotlar o‘tkazish; 

---

228 
- mijozlarning ijtimoiy va shaxsiy muammolarini hal qilish to‘g‘risidagi 
rasmiy so‘rovlar va iltimoslari bilan jamoat tashkilotlariga, davlat muassasalariga 
murojaat qilish; 
- o‘z faoliyati doirasidagi u yoki bu muammoning holati to‘g‘risida davlat 
idoralariga axborot berish; 
- ijtimoiy tashabbus va faollik ko‘rsatganlari uchun ota-onalar, oilalar, 
ijtimoiy ish volontyorlarini taqdirlash to‘g‘risida korxonalar va muassasalar, tijorat 
tuzilmalari va jamoat birlashmalariga takliflar kiritish; 
- oiladagi tarbiya, ijtimoiy ishdagi tajribani ommaviy axborot vositalari 
yordamida targ‘ib qilish uchun faol ish yuritish; 
- muayyan ijtimoiy muammolarni hal qilishga qaratilgan jamoat 
tashabbuskorlik harakatlariga boshchilik qilish.