Qurilish materiallari va buyumlari

CHo‘kindi tog‘ jinslari. 
Chaqiq cho‘kindi tog‘ jinslari-qum va shag‘al beton uchun 
to‘ldiruvchi, temir-Yo‘l qurilishida ballast sifatida va yo‘l qoplamlarida ishlatiladi. Qum shisha va 
keramika ishlab chiqarish sanoatida xom ashyoning asosiy tashkil etuvchisi sifatida ishlatiladi.
Gilli cho‘kindi tog‘ jinslariga kaolinit, kvars, slyuda, dala shpati va boshqa minerallarning 
0,01-0,001 mm zarrachalari kiradi.
Kaolinli gil kaolinitdan iborat bo‘lib, Yorqin ranglarda bo‘ladi. Ular yog‘lik va olovga 
bardoshli bo‘lgani uchun keramika ishlab chiqarish sanoatida ko‘p ishlatiladi. Gil sement ishlab 
chiqarishda asosiy xom ashyodir.
Qumtoshlar
-kvarsning sementlangan donachalaridan iborat bo‘lib, xarsangtosh pol va 
tratuarlar uchun plitalar, beton uchun to‘ldiruvchi sifatida ishlatiladi.
Konglomerat va brekchiyalar tabiiy sementlangan tosh va mayda toshdan iborat bo‘lib, 
xarsangtosh va to‘ldiruvchi sifatida ishlatiladi. Gilli cho‘kindi tog‘ jinslari Markaziy Osiyoda 
ko‘plab uchraydi.
Kimyoviy (xemogen) cho‘kindi jinslarga karbonatlar, sulfatlar va allitlar kiradi.
Karbonatli jinslarga ohaktosh va dolomitlar kiradi. Ohaktosh tarkibida 50% ko‘p kalsit, dolomit 
tarkibida esa 50% ko‘p dolomit jinslari bo‘ladi. Jins tarkibidagi kalsit va dolomit nisbatiga ko‘ra 
uning tarkibi toza ohaktoshdan toza dolomitga qadar o‘zgaradi.
Karbonatli jinslar tarkibidagi giltuproq aralashgan bo‘lishi mumkin. 
Karbonat va giltuproq 
deyarli teng miqdorda aralashsa, bunday jinslar mergel deyiladi.
Giltuproq ohaktosh 
mustahkamligini kamaytiradi.
Ohaktosh oq, sarg‘ish, qo‘ng‘ir, kulrang, xattoki qora rangda, dolomit esa oq, sariq, och qo‘ng‘ir 
ranglarda bo‘ladi.
 
 

---

- 19 - 
3- MA’RUZA 
KERAMIK MATERIALLAR VA BUYUMLAR TARKIBI, XOSSALARI,