Qurilish materiallari va buyumlari

Karbonatlar guruxiga
kalsit, dolomit va magnezit kiradi.
Kalsit (CaCO
3
) rangsiz yoki oq, qo‘shimchalar bo‘lsa kul rang, sariq, pushti yoki havo rang mineral 
bo‘lib, zichligi 2,7 g/sm
3
, qattiqligi 3.
Dolomit (SaCO
3
.
MgCO
3
) rangsiz yoki oq, sarg‘ish va qo‘ng‘irrang mineral. Zichligi 2,8 
g/sm
3
, qattiqligi 3-4. Dolomit magnezial va dolomitli bog‘lovchilar ishlab chiqarishda xom 
ashyodir. U kesilib bloklar xolida va maydalanib beton uchun yirik to‘ldiruvchi sifatida ishlatilishi 
mumkin.
Magnezit (MgCO
3
) rangsiz, oq, kulrang, sariq, jigarrang mineral bo‘lib, zichligi 3,0 g/sm
3
, 
qattiqligi 3,5-4,5. Magnezit 1500-1650
0
S kuydirilib yuqori haroratga bardoshli materiallar (g‘isht, 
blok) va 750800
0
S kuydirilib magnezial bog‘lovchi olinadi.
Giltuproq minerallar guruxiga
kaolinit, gidroslyudalar, montmorillonitlar kiradi.
Kaolinit (Al
2
O
3
.
2SiO
2
.
2H
2
O) oq, qo‘ng‘ir yoki yashil aralashgan rangli mineral bo‘lib, 
zichligi 2,6 g/sm
3
, qattiqligi 1. Kaolinit dala shpatlari, slyudalar va boshqa silikatlar nurashidan 
hosil bo‘ladi. U kaolinli giltuproqlar asosini tashkil qiladi.
Gidroslyudalar slyuda va dala shpatlarining yemirilishidan hosil bo‘ladi. Gidroslyuda harorat 
ta’sirida ko‘pchitilganda hajmi 20 marta kattalashadi va hosil bo‘lgan vermikulit g‘ovak jinsi 
yyengil betonga to‘ldiruvchi sifatida ishlatiladi. Montmorillonit cho‘kindi jinslarning, xususan 
giltuproqlarning asosini tashkil qiladi.
 
 
Sulfatlar guruxiga
gips va angidrit kiradi.
Gips (CaSO
4
.
2H
2
O) oq, qo‘shimchalar bo‘lsa havorang, sariq, qizil ko‘rinishdagi mineraldir. 
Zichligi 2,3 g/sm
3
, qattiqligi 2. Gips qurilish va quyma gips bog‘lovchisi ishlab chiqarishda 
xomashyodir.
Angidrit (CaSO
4
) oq, kulrang, pushti, och havorang yaltiroq mineral. Zichligi 3,0 g/sm
3
, 
qattiqligi 3-3,5. Angidrit mineral bog‘lovchi ishlab chiqarishda xom ashyo bo‘ladi.
Cho‘kindi jinslar qatlamliligi bilan xarakterlanadi. Qatlamlanmagan jinslar teksturasi esa tartibsiz 
xarakterda bo‘ladi.