İnsaniyat hámme waqıt qarsılıqlar

3-Tema. Ruwxıyat hám sotsiallıq turmıs 
Reje: 
1. Ruwxıyat hám ekonomika. 
2. Ruwxıyat hám siyasat
3. Ruwxıyat hám huqıq
4. Ruwxıyatta
ǵ
ı milliylik hám ulıwma insanıylıq
Tayanısh túsinikler:
Ruwxıyat, ekonomika, bazar ekonomikası, 
ekonomikalıq rawajlanıw, talap, dástúriy ekonomika, komandalıq ekonomika, 
aralas ekonomika, jeke menshik, payda, Jipek jolı, hadallıq, páklik, 
isbilermenlik, iyman, insap, mádeniyat, ádep, ilim, parasat, qádir, siyasat, 
huqıq, nızam, nızam ústinligi, 
ǵ
árezsizlik, qádriyatlar, milliy ruwxıylıq, millet 
túsinigi, sırtqı siyasat, ishki siyasat, zorawanlıq, jawızlıq, ulıwmainsanıy
ruwxıyat. 
1. Ruwxıyat hám ekonomika. 
Ekonomikanıń tiykar
ǵ
ı hám eń baslı wazıypası-óndiris faktorların 
bólistiriwdiń eń paydalı usılın saylap alıw hám jámiyettiń tawsılmaytu
ǵ
ın 
tileklerinen, 
az 
resurslardıń 
jetispewshiliginen 
kelip 
shı
ǵ
atu
ǵ
ın 
múmkinshiliklerdiń mashqalaların sheshiw. Bul kóz-qarastan ekonomikanı 
múmkinshiliklerdiń shekleniwine baylanıslı tańlaw hám islew haqqında ilim 
dep ataw
ǵ
a boladı. Hár bir jámiyet óndiriwde ne, qalay hám kim degen 
sorawlar
ǵ
a ózleriniń rejelerin islep shı
ǵ
adı. Bunda 1) qanday tovarlar
óndiriliwi hám onda nelerden paydalanıw múmkin 2) ol tovarlar qalay
óndiriledi hám onda qanday xızmetler islenedi 3) usı tovarlardı kim satıp aladı
hám olardan kim paydalanadı. Bul sorawlar
ǵ
a juwap beriwine qaray jámiyet 
tariyxında ekonomika úsh túrge bólinedi. Olar dástúriy, komandalıq, bazar 
ekonomikaları. 

---

46 
Dástúriy ekonomikada ne, qalay hám kim degen sorawlar dástúrlerge
tiykarlanıp sheshiledi. Bul ádette dúnyanıń eń artta qal
ǵ
an regionlarında bolıp 
házir siyrek ushırasadı. Bul dúzilistegi adamlar awıllarda jasaydı hám awıl 
xojalı
ǵ
ı, balıqshılıq penen shu
ǵ
ıllanadı. Olardıń barlı
ǵ
ı ata-babalar qalay
islegen bolsa solay isleydi. Usınday xojalıqta óndirilgen nárseni kim aladı. Bul 
tek qáwimniń a
ǵ
zalarına ólmes awqat boladı. «Altı ay jazda tapqanı qıs
azıqqa jetpeydi» (Jiyen jıraw). 
Komandalıq ekonomika. Onda joybarlawshılar qanday ónimler óndiriliwi 
kerekligin sheshedi. Óndiristi qay jerge ornalastırıwdı, qanday qurallardı 
paydalanıwdı, aytayıq, azıq-awqat ónimin kóbeytiw kerek bolsa, traktordı 
kóbeytiw, tóginlerdi satıp alıw jobalastırıladı. Al, eldiń siyasiy basshıları 
bekitilgen joybar tiykarında kimler tovardı alatu
ǵ
ınlı
ǵ
ın hám qanday 
xızmetlerden paydalanıwın, miynet haqını, paydanı belgileydi. 
Bazar ekonomikası dep biz kóplegen jeke qarıydarlar hám satıwshılardıń 
háreketleri birigip ne, qalay hám kim degen sorawlar
ǵ
a juwap beretu
ǵ
ın xojalıq
dúzilisine aytamız. 
İslep shı
ǵ
arıwdıń ósiwi hám adamlar, mámleketler ortasında
ǵ
ı baylanıslar 
bazar qatnasıqların keltirip shı
ǵ
ardı. Orta Aziyada bazar qatnasları ertedegi
zamanlardan baslap-aq qáliplesken. Tariyxıy materiallar
ǵ
a qara
ǵ
anda, 
bunnan mıń jıllar burın Xiyua, Buxara sawdagerleri hár qıylı tovarlardı
Hindistan, Qıtay, Rossiya hám ta
ǵ
ı basqada mámleketlerge aparıp tur
ǵ
an. 
Bazar qatnasıqlarınıń bir mısalı retinde «Ullı Jipek jolın» aytsa boladı. 
Bazar ekonomikası degen sóz birinshi náwbette, sawdalasıw, sóylesiw,
kelisiw. Solay etip eki tárepke de tuwrı keletu
ǵ
ın ulıwma nırqtı, juwmaqtı 
shı
ǵ
arıw. 
Bazar ekonomikasında
ǵ
ı áhmiyetli belginiń biri – jeke menshik. Jeke 
menshik dep ayırım adamlardıń hám firmalardıń óndiris qurallarına iyelik etiw 
huqıqına aytıladı. Bazardıń belgileri dástúriy hám oraylasqan ekonomikada

---

47 
bar bolsa da geypara óndiris quralları (kárxanalar, zavodlar, fermalar, shaxtalar 
h.t.b.) ádette jámiyetlik menshikke tiyisli boladı. Bul olar
ǵ
a iyelik etetu
ǵ
ın bir 
topar adamlar menen mámleket degendi ańlatadı. Jeke menshik adamlardı 
ótimli, payda keltiretu
ǵ
ın óndiriwge iytermeleydi. 
Bazar dúzilisiniń ekinshi áhmiyetli belgisi payda kóriw. Bul
óndiriwshilerdi qarıydarlardıń talabına muwapıq tovarlardı tayarlaw
ǵ
a
májbúrleydi. 
Ekonomistler kóbinese bazardı saylawda dawıs beretu
ǵ
ın kabina
ǵ
a
uqsatadı. Onıń parqı saylawda. Adamlar siyasatshılar ushın dawıs beredi. Al 
bazar bolsa adam
ǵ
a óziniń qálegen zatın satıp alıw ushın, ya
ǵ
nıy
ekonomikalıq jaqtan anaw yamasa mınaw tovarlar hám xızmetler ushın dawıs 
beriw múmkinshiligin támiynleydi. 
Óndiriwshiler usı dawıstı inabatqa alıp hám paydanı názerde tutıp, ne 
kerek bolsa, sonı óndiredi. Eger olar kóp óndirse júdá arzan, az óndirse,
joqarı bahalar qoyılıp, óndiriwshi shı
ǵ
ın
ǵ
a ushıraydı. Mine usı talap 
ekonomikanıń ósiwine tiykar boladı. 
Búgingi kúnde bazar ekonomikasınıń «taza» túri joq. Bazar ekonomikası 
bar ellerde kópshilik ekonomikalıq sheshimlerdi bazar anıqla
ǵ
anı menen báribir 
ol ellerde mámlekettiń atqaratu
ǵ
ın xızmeti de áhmiyetli boladı. 
Dúnyada
ǵ
ı rawajlan
ǵ
an mámleketlerdiń hám adamzat jámiyetiniń
tájriybeleri tek bazar ekonomikası arqalı xalıqlardı párawan turmısqa erisiw 
ekenligin kórsetedi. Ol ekonomika arqalı xalıqtıń turmıs dárejesin kóteriw 
hám jáhánde belgili orındı iyelewi múmkin. Biraq olardıń hámmesi ja
ǵ
day
ǵ
a,
rawajdıń múmkinshiligine, ásirese. adamlardıń ruwxıyatına baylanıslı. Bazar 
ekonomikasında da kemshilikler boladı. Ol haqqında İ.A.Karimov «Bazarda,
ayrıqsha onıń qáliplesiw basqıshında uzaq hám tereń krizisler, jumıssızlıqtıń
ósiwi, puldıń qádirsizleniwi, kóplegen kárxanalardıń jabılıwı hám 

---

48 
isbilermenlerdiń bankrot bolıwı, xalıqtıń materiallıq jaqtan bólekleniwi, 
huqıqqa qarsı háreketler hám penyalar ósiwi múmkin
14
». 
Bunday ja
ǵ
dayda puqaralardıń hadallıq, páklik, joqarı ruwxıylıq
sezimleri úlken áhmiyetke iye. Sebebi bazar ekonomikası ja
ǵ
dayında,
adamlardıń ózine muwapıq mápin birinshi orın
ǵ
a qoyıp, «kim ozar» 
psixologiyasınıń ústinliginde joqarıda kórsetilgen illetler júz beriwi múmkin. 
Demek, ótiw dáwirinde haram hám hadaldıń parqına barıwshılıq, iymanlı,
diyanatlı, hújdanlı halal bolıw shın mánisinde ruwxıyatlı, máripatlı adamnıń 
qásiyeti. 
Bazar ekonomikası dáwirinde hámmesi mal iyesiniń qolında 
bol
ǵ
anlıqtan, geyde táreziden urıp qalıw, aldap satıw, jalatayshılıq, 
sır
ǵ
ıyalıqlar ushırasıp turadı. Bunday adamlardıń shın qada
ǵ
alawshısı onıń
ruwxıyatı, hújdanı, halallıq qásiyeti bolıwı tiyis. 
Bazar ekonomikasın rawajlandırıwdıń shárti adamnıń ruwxıy qásiyetiniń
joqarılı
ǵ
ı, isbilermenligi hám kóp jep, kóp jatıwdan, az oylap kóp 
sóylewden, qolaysız háreketler islep kúsh-quwatın jónsiz jumsawdan,
dáńgeser bolıp jatıp isherlikten saqlanıwı boladı.
Bazar ekonomikasınıń tiykar
ǵ
ı talabı múmkin bol
ǵ
anınsha kóbirek hám 
sıpatlıraq, ónim islep shı
ǵ
arıw sharayatları kapitalizm dáwirinde kórindi. 
Nátiyjede adamzat keyingi bes ásir ishinde onnan aldıń
ǵ
ı barlıq
tariyxında
ǵ
ıdan da kóbirek materiallıq hám ruwxıy qádiriyatlardı jarattı.
Bazar ekonomikası ústemlik etken mámleketlerde materiallıq hám ruwxıy 
baylıqlardı islep shı
ǵ
arıwda júdá al
ǵ
a ketti. Bul dáwirde adamzattıń haqıyqıy
aqılı, múmkinshilikleri, jaratıwshılıq imkaniyatları joqarı dárejede kórindi. 
Ekonomika hám ruwxıyattıń óz-ara tikkeley baylanıslı ekenligin biziń ata-
babalarımız tuwrı túsingen. Sol sebepli olar jetik ruwxıyatlı, kámil insan 
haqqında aytıp hámmege bir ádep ikramlıq talapların islep shıqqan. Onda
14
Karimov İ.A. Ózbekiston buyuk kelajak sari. –Toshkent: «Ózbekiston», 1999.-31-b. 

---

49 
haramnan qashıw «Haram ishken kimse menen dos bol ma» (Ájiniyaz)
ádalatsızlıqqa, haramlıqqa janı qarsı, insaplı bolıwdı, qarıydar
ǵ
a jumsaq
qatnas jasap kewlin tabıw
ǵ
a umtılıwdı tapsır
ǵ
an. Satatu
ǵ
ın maldıń ayıbın 
aytıp satqan.
Keleshekte Ózbekistan joqarı dárejede rawajlan
ǵ
an ekonomikası menen 
ǵ
ana emes, al bilimli, ruwxıyatı jetik perzentleri menen de dúnyanı tańlandırıwı 
kerek. Bunıń ushın ekonomika, ruwxıyat, óz-ara birge rawajlanıwı áhmiyetli. 
Ruwxıylı
ǵ
ı kúshli hám marifatlı iymanlı, ádep-ikramlı kisiler óziniń hadal,
pidakerlik miyneti menen baylıq jaratadı. Ol, insaplı, miynet súygish,
isbilermen el-jurt dártine dárman bolıw
ǵ
a, óziniń xalqınıń abıroyın
kóteriwge xızmet etedi. Sonday puqaralar 
ǵ
ana mámlekettiń ekonomikasın
úzliksiz joqarı
ǵ
a kóterip baradı. 
Demek bazar ekonomikası rawajlan
ǵ
an sayın ruwxıyatımızdıń bahasıda
ósip hám jaqsılanıp, tolısıp bara beredi. Sebebi búgin dúnyanıń joqarı
rawajlan
ǵ
an mámleketlerinde ilim, axborot, sıpat kórsetkishleri (mısalı dizain)
sonıń ishinde, azıq awqattıń sapası, bar
ǵ
an sayın joqarılap barmaqta. İnsannıń
ekonomikalıq qatnasları olardıń mádeniyatınıń hám ruwxıylı
ǵ
ınıń ósiwine
tikkeley tásir etpekte. Al mádeniyatqa, ruwxıyatqa itibar, bazar 
ekonomikasınıń búgingi jáhán talaplarınıń dárejesine kóteriliwinde jetekshi
kórsetkish bolıp esaplanadı. Demek, tiykar
ǵ
ı máseleni insan ruwxıyatı
sheshedi. Sebebi, ruwxıylıq áweli uy
ǵ
ınlıqtan, teńlikten tuwadı. Jeke múlktiń
birden bir ústemligi bazar ekonomikasında ilim, rizashılıq, mehir uy
ǵ
ınlı
ǵ
ın 
kóteredi. Búgingi jáhán bazarınıń áhmiyetli tárepi onıń ilimiy tiykar
ǵ
a 
qoyıl
ǵ
anlı
ǵ
ında. Burın marketing ilimi ya
ǵ
nıy bazardı úyreniw tiykarınan 
sawdagerdiń parasatına baylanıslı bolsa, búgin qatań izertlewler tiykarında
tayınlanbaqta. Ol burın bir territoriyanı qamtı
ǵ
an bolsa, búgin jáhán
maydanında tikkeley pikirlewdi shólkemlestiredi. Demek bazar hám ruwxıylıq

---

50 
túrli tochkalarda tutasıp, payda bolmaqta. Olardıń biri ittiqat bolsa ekinshisi 
ilim. Jáne biri parasat bolsa, basqası insandı túsiniw.
Demek ruwxıyat hám ekonomika bir birin biykarlamaydı, al bir birin 
quwatlap, óz-ara tásirlenip, rawajlanıp baradı. Házir biziń elimizde
ekonomikalıq reformalardıń jańa joqarı basqıshına ótken dáwirimizde
óndiristiń jańa tarawları iske túsip, ekonomika kóterilip baradı. Bul bolsa ilim, 
mádeniyat hám ruwxıyat rawajına ja
ǵ
ımlı tásir jasaydı. Ásirese bu
ǵ
an
elimizde qabıllan
ǵ
an kadrlar tayarlawdıń milliy ba
ǵ
darlaması, onı ámelge 
asırıw barısında
ǵ
ı ullı isler mısal boladı. 
Bazar ekonomikası ádalatlı ekonomika. Onda hesh kim birewge óziniń
túsiniklerin zorlıq penen ótkize almaydı. Bazar adamdı óz ózin qádirlewge 
úyretedi. Kelisimshil ádebin iyelewge, basqalardıńda miynetiniń qádirine 
jetiwge tárbiyalaydı. Bizge jaqın
ǵ
a deyin úyretkenindey, bazar
«tawlamashılar», «shayqawshılar», «aldawshılar» emes, tárbiya mektebi. 
Bazardı aylan
ǵ
an adam ana jer, tábiyatımızdıń námetlerin kórip, olardıń elge, 
jurtqa mehir tuy
ǵ
ıları ósedi. Álbette, bunı seziw ushın adamda ruwxıy
jetikliktiń málim bir belgileri bolıwı da kerek. Bazardı aylan
ǵ
anda diyxannıń,
óner iyesiniń miyneti hám uqıplılı
ǵ
ına baha beremiz, bárekella aytamız, 
súysinemiz. Dámsizlik, uqıpsızlıq, óz isine itibarsızlıq, basqalar
ǵ
a menmenlik
bazarda dárhal ózin áshkara qıladı. Demek, bazar hám ruwxıyat hasla bir-
birine qarsı túsinikler emes. Biz bazar ekonomikasına tiykarlan
ǵ
an jámiyet 
qurar ekenbiz, endi ózimizdiń milliy úrp-ádetlerimizge qaytqan bolamız, 
keleshekte olar
ǵ
a tayanıp háreket etemiz. 
Bazar ruwxıyatı haqqında gáp qıl
ǵ
anda, biz, birinshi náwbette, insap hám
diyanattıń adamlar kewlinde tikleniw, zárúrligin aytamız. Bazar qatnasıqlarına 
ótiw hám onıń rawajı, tadbirkarlıq penen tikkeley baylanıslı. Sebebi bazar 
ekonomikasınıń talabı ónerlilik hám isbilermenlik. İsbilermen ruwxıy pák, 
bilimli bolıwı kerek. Ol hadaldı haramnan ajıratıwı, haramnan qashıwı lazım. 

---

51 
İlim hám insap, aqıl hám parasat házirgi kúngi isbilermenlerdiń tiykar
ǵ
ı 
ruwxıy pazıyleti bolıwı dárkar. Parasat ne? Parasat áweli ózińdi ańlaw, óz
halıńdı tuwrı túsiniw. Ekinshiden, basqanı da túsinip, basqalardıń talabı, 
qálewi, imkaniyatı haqqında durıs juwmaqqa keliw. 
Turmısta haqıyqıy sawdager (onı bizde «haq bezergen» dep te ataydı) alıp 
satardan parıq qıladı. Sawdager hadal rısqı tabaman dep uzaq mashaqatlı 
jollardı basıp ótedi. Al qala alıp satarları bolsa onnan insapsızlıq penen 
paydalanadı. Arzan alıp qımbat satadı. 
İsbilermenlerdiń ruwxıyatı haqqında aytsaq, ol: 
- máripatlı, dúnya
ǵ
a kóz qarası keń, hár tárepleme túsinigi tereń sawatlı 
bolıwı kerek; 
- ózi basla
ǵ
an iske júdá isengen bolıwı, óz aldına qoy
ǵ
an maqsetti hám 
onıń nátiyjelerin anıq túsinip bilgen bolıwı zárúr; 
- óz qátelerin tán alıp hám onı óz waqtında dúzete alıw
ǵ
a umtılıwı kerek; 
- táwekellik penen is aparıwı kerek; 
- parasatlı, insaplı miynetsúygish bolıwı dárkar. 
İsbilermenniń isinde mánpaatlerdiń soqlı
ǵ
ısıwı - konkurentsiya bazar 
ushın tán nárse. Onnan qorqıw
ǵ
a bolmaydı. Onda tabısqa jetiwge talpınıw, 
táwekel etiw áhmiyetli. Al endi básekini gúresten ayıra biliw zárúr. Eger 
básekini gúres dep esaplap, onı tek qarsılastı finanslıq jaqtan sındırıwdıń
jolın izlew sıpatında túsinilse, isbilermenlerdiń konkurentsiyası bir-birine 
zıyan etiwge qaratılsa, bunday ja
ǵ
dayda ókpe-giyne, konflikt, 
wayranagershilik boladı. Eger báseki degende bir-birinen sıpatlıraq, ózgelerdiń
zatınan arzanıraq, adamnıń talabına jaraytu
ǵ
ın ónim shı
ǵ
arıw arqalı
bazarda
ǵ
ı aldıń
ǵ
ı orınlar
ǵ
a umtılıw, bunıń ushın jańa texnologiyalar izlew, 
unamlı is usılların tabıw jolınan barıwdı túsinse, onda jámiyet párawanlı
ǵ
ına
xızmet qıladı. Birew payda kóriw ushın ekinshi birewdiń zıyan kóriwi shárt 

---

52 
emes. İsbilermenler aqılı, múmkinshiligi, miyneti menen ózine de, basqalar
ǵ
a 
da payda keltiriwi tiyis. 
Demek isbilermen ruwxıyatı parasat hám qádir sıyaqlı ólshemlerden 
turadı. Parasat aqıllılıq ekenligi belgili. Al qádir bolsa ekonomika maydanında
talap hám usınıw menen baylanıslı bolıp onıń ilimi, qánigeligi onıń qádirin, 
abıroyın belgileydi. Sonlıqtan onıń malı ótimli keledi. 
Bazar ekonomikası dáwirindegi ruwxıylıqtıń áhmiyetli belgileriniń biri
únemlilik, ya
ǵ
nıy ekonomlı bolıw. «Kórpeńe qaray aya
ǵ
ıńdı soz» dep biykar
ǵ
a 
aytpa
ǵ
an. 
Talap imkaniyatqa qaray qanatlandırıladı. Geypara shańaraqlarda bul 
qa
ǵ
ıyda
ǵ
a ámel qılmaslıq, ekonomikada jobasızlıq, ısrapkershilikke jol qoyıw 
aqıbetinde tabıl
ǵ
an baylıqtıń bereketi bolmaydı. Qatqan nandı keptirip
qoyıwdıń ornına dala
ǵ
a taslaw, tamaqtı Adam sanına qaray tayarlamawshılıq,
hayallar hám qızlar bazarda jańa payda bol
ǵ
an gezlemeni álbette satıp alıp, 
kiyim tiktirip kiyiwge qızı
ǵ
ıwshılıq, ol kiyimlerdi iynine bir ildirip
taslawshılıq, moda keyninen quwıw, uldı úylendiriwde yamasa qızdı
shı
ǵ
arıwda talaptan zıyat mal-dúnya shashıw, toy-merekelerdegi israpxorshılıq, 
miyman kútiwdegi tógin-shashınlar jarlılanıwdıń sebebi boladı. Danalar 
aytqanınday, hár istiń sebebi bar. Lekin jarlılıqtıń sebebi ısrap. Israp tek maldı 
shashıwda emes, bálki awqatta, minez qulıqta, sóylewde hám basqa islerde de 
jamandur. İsrap tándi aldaydı, nápsige jol beredi, aqıldı qashıradı. Qarap 
qoyıń, shıranıń tiriligi may menen. Eger maydı hádden zıyat salsań, may
piliktiń basına kelip shıranı óshiredi. Ol may shıranıń janıwına sebepshi edi,
ısrap nátiyjesinde onıń sóniwine sebepshi boldı.
Bul máselede xalqımızdıń «qorqıp iship qoy aldım, tartıp iship tay aldım»
degen naqılı ısrapqa tikkeley qarsı túsinik. 

---

53 
Sonday-aq , danalardıń mınaday gápi de orınlı «Háreket qılıń, abadan 
bolasız hám az
ǵ
a qanaat qılıń, mallarıńız kóp boladı. Jumsaq tábiyatlı hám 
shiyrin sózli bolıń, doslarıń kóp boladı». 
Materiallıq baylıqtı ilim alıw, kásip-óner iyelew, dúnyanı biliw, mehir-
saxawat kórsetiw jolında paydalanıw kerek. Túrli napák jollar menen qol
ǵ
a
kirgizilgen baylıq qanday kelgen bolsa, sonday joq boladı. Mal-dúnya
ǵ
a júdá 
jaqın bolıw, baylıq tásirine berilip onıń artınan quwıw, pul arttırıw maqsetinde
urlıq, jınayatshılıq, satqınlıqlar insandı ruwxıylıq tuy
ǵ
ılarınan ayıradı. 
Pás adam ushın shúkir qılıw, qanaat, qayır-saqawat túsinikleri bolmaydı. 
Ol óz baylı
ǵ
ı, mal dúnyasınıń qáweterligi menen jasaydı. Olar mútáj
ǵ
a, 
biysharalar
ǵ
a, mayıplar
ǵ
a, jal
ǵ
ız kekselerge, jetim-jesirlerge qayır-saqawatlılıq
islemeydi. Bul taypada
ǵ
ı adamlar hátte januya a
ǵ
zaların ishpek, jemekten 
shekleydi. Sonlıqtan olardı heshkim húrmet qılmaydı. 
Musılmanshılıqta ısrap qılıw gúná. Januyanıń ekonomikasın israp qılıw 
onı jarlılanıwshı joqshılıqqa ákeledi. Xalqımız «Neni xor qılsań, so
ǵ
an zar 
bolasań» dep durıs aytqan.
Aqsha ásten jıynalıwı kerek. Ol radiatsiya sıyaqlı qáwip. Eger onı aqıl 
menen paydalansaq ol elektrostantsiya, al onı aqıl menen paydalanbasań ol 
atom bombası sıyaqlı oyran qıladı.
Húrmetli prezidentimiz Sh.Mirziyoev isbilermenliktiń áhmiyeti hám o
ǵ
an 
ǵ
amxorlıq haqqında bılay dedi «İsbilermen tek ózin hám shańara
ǵ
ın yamasa 
xalıqtıda, mámleketti de ba
ǵ
adı… Xalıq bay bolsa mámlekette bay hám 
qúdiretli boladı. Sonıń ushın bunnan keyin isbilermenlikti rawajlandırıw
ǵ
a 
tosqınlıq etiw mámleketlik siyasatqa, Prezidenttiń siyasatına tosqınlıq etiw, - 
dep bahalaydı»
15
. 
15
Sh.M.Mirziyoev «Erkin hám abadan, demokratiyalıq Ózbekistan mámleketin márt hám ullı xalıqımız benen 
birge quramız» Erkin Qaraqalpaqstan 17-dekabr` 2016-j. 

---

54