O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti xamraqulov zafarjon yigitaliyevich

Oddiy dispozitsiya
o’zida jinoyat nomini aks ettiradi. Bunda jinoyatning 
nomi uning butun mazmunini ochib berishi nazarda tutiladi. Buni oddiyroq anglash 
uchun JK Maxsus qismidagi moddaning sarlavhasi qabul qilinsa to’g’ri bo’ladi.
Tasvirlov dispozitsiya
jinoyatning ta’rifini ifodalaydi. Bunda jinoyatning 
qanday harakat yoki harakatsizlikdan iboratligi va boshqa jihatlari namoyon 
Topshiriq
O’zbekiston Respublikasining fuqarosi arab mamlakatlaridan birida o’g’rilik
qilganligi
uchun
qidiruvda
bo’lgan. Turli yo’llar bilan bir amallab
O’zbekistonga yetib kelgach, IIB xodimlari tomonidan qo’lga tushirilgan.
Arab davlati aybloviga ko’ra, O’zbekistonda jinoiy javobgarlikka tortilib, uch
yillik axloq tuzatish ishlariga hukm qilingan. Arab davlati jazoning
yengilligidan ranjib, aybdorning qo’lini kesishni talab qilgan va bunday
bo’lmasa, diplomatik aloqalarni uzishni bayon etgan.
- O’zbekiston Respublikasi qanday yo’l tutishi kerak?

---

17 
bo’ladi. Masalan, 169-moddani olaylik. O’g’rilik – sarlavhaning o’zi oddiy 
dispozitsiya. Uning mazmunini ochib beruvchi “O’g’rilik, ya’ni o’zganing mulkini 
yashirin ravishda talon-taroj qilish” – tasvirlov dispozitsiyasi bo’ladi.
Qonunlarni 
ixchamlashtirish 
maqsadlarida 
blanket 
dispozitsiya
dan 
foydalanish ko’zda tutiladi. Bunda jinoyatning belgilarini aniqlash uchun boshqa 
normativ hujjatlarga murojaat qilinadi. Masalan, “Er, yer osti boyliklaridan 
foydalanish shartlarini yoki ularni muhofaza qilish talablarini buzish” (JK 197-
modda) jinoyatini olib ko’rsak, unda shartlar va talablar to’liq aks etmaydi. Balki 
sanktsiya qo’llash uchun ekologiya sohasiga oid qonunlarga murojaat qilinadi.
Havolaki dispozitsiya
da jinoyatning ob’ektiv tomonini aniqlash uchun 
boshqa normativ hujjatlarga emas, balki Jinoyat kodeksining boshqa moddalarida 
nazarda tutilgan qoidalarga murojaat qilinadi. Jumladan, JK 108-moddasi “Ijtimoiy 
xavfli qilmish sodir etgan shaxsni ushlashning zarur choralari chegarasidan chetga 
chiqib, badanga qasddan og’ir shikast yetkazish” jinoyatiga bag’ishlangan bo’lib, 
badanga og’ir shikast yetkazish darajasi 104-moddada bayon etilgan dispozitsiyada 
aks etgan. 
Jinoyat tufayli qo’llaniladigan jazo normaning sanktsiya qismini tashkil 
etadi.