O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti xamraqulov zafarjon yigitaliyevich

Fuqarolarning qonun oldida tengligi.
Ushbu printsip konstitutsiyaviy 
printsip sifatida xalqaro huquqning umume’tirof etgan tamoyillariga ham mos 
keladi. Jinoyat qonunchiligi normalari mazkur printsip vositasida sodir etilgan 
qilmish uchun javobgarlik va jazo belgilanishida shaxsning millati, tili, irqi, dini, 
jinsi, ijtimoiy kelib chiqishi va boshqa me’yorlardan qat’iy nazar barchaning 
tengligini ifodalaydi.
Demokratizm.
Jinoyat qonunining ushbu printsipi jinoyat sodir etgan 
shaxsni axloqiy tuzalish yo’liga kirishida jamoat birlashmalari, fuqarolarning 
o’zini o’zi boshqarish organlari yoki jamoalarning mavqeini oshirish maqsadlarini 
ko’zlaydi. Jinoyatchilikni oldini olish va jinoyatchilarni tarbiyalash vazifalarini 
bajarishda ushbu organlar huquqni muhofaza qiluvchi organlarga yordam beradi. 
Jamoalarning kafilligi jinoyatchilarga nisbatan sud tomonidan ularning tuzalish 
yo’liga kirishlari uchun jazo yoki huquqiy ta’sir choralarini qo’llashda ahamiyatli 
bo’ladi.
Insonparvarlik.
Har qanday qonun hujjati singari Jinoyat kodeksi ham 
inson huquq va erkinliklarini himoya qilishga yo’naltirilgan. Inson huquqlari 
umumjahon deklaratsiyasi, O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va boshqa 
normativ hujjatlar jismoniy azob berish yoki inson qadr-qimmatini kamsitish 
maqsadlarini ko’zlamaydi. Hech kimni qiynoqqa solish, tazyiqqa duchor qilish, 
unga jismoniy yoki ruhiy azob berish mumkin emas. O’zbekistonda nafaqat 
Jinoyat kodeksi, balki barcha normativ hujjatlar ham ushbu printsipga asoslangan 
xususiyatli normalarga ega.
Odillik.
Jinoyat kodeksining 8-moddasida belgilangan ushbu printsip ikki 
qoidadan iborat. Birinchi qismi jinoyat sodir etgan shaxsga nisbatan 

---

15 
qo’llaniladigan jazo yoki ta’sir chorasi odilona bo’lishi, ya’ni jazo jinoyatning 
og’ir-yengilligiga, aybning va shaxsning ijtimoiy xavflilik darajasiga muvofiq 
bo’lishini o’zida ifodalaydi. Ikkinchi qismida hech kimning aynan bitta jinoyati 
uchun ikki marta javobgarlikka tortilishi mumkin emasligi bayon etiladi. Odillik 
printsipi qo’llaniladigan jazoning jinoyatchini axloqiy tuzalish yo’liga kirishi 
uchun yetarli bo’lishiga, uning aybiga yarasha jazo berilishiga asoslanadi.