O'zbekiston respublikasi oliy ya o'rta maxsus ta’lim vazirligi o'rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi g. G‘. Nazarova, H. X. Xalilov, A. A. Eshtoyev

61

---

T.R. Maltus «nufus qonuni»ning matematik ifodasi*
2-jadvai
Aholining o ‘sishi
Geometrik progressiya
1, 2, 4, 8, 16, 32, 64, 128...
Tirikchilik
vositalarining o lsishi
Arifmetik
progressiya
1, 2, 3, 4, 5, 6...
200 yildan so‘ng
Aholining o‘sishi
256 marta
Tirikchilik vositalarining
o ‘sishi 9 marta
300 yildan so‘ng
Aholining o ‘sishi
9096 marta
Tirikchilik vositalarining
o ‘sishi 13 marta
taxminan 50 mln bo‘lgan bo ‘lsa, eramizning I asr boshlariga kelib 
230 mln kishiga yetgan edi. XIX asr boshlarida yer kurasida yashovchi 
aholi soni 1 mlrd kishidan tashkil etgan bo'lsa, 1930-yillarga kelib 
2 mlrd kishiga, 1960-yilda 3 mlrd kishiga, 1974-yilda 4 mlrd kishiga, 
1987-yilda 5 mlrd kishiga yetgan edi. Olimlar tomonidan 2020-yilga 
borib yer yuzida yashovchi aholi soni 8 mlrd kishiga, 2030-yilga 
borib, esa 10 mlrd kishiga yetib, uning 75—80 % Osiyo, Afrika va 
Lotin Amerikasi mamlakatlariga to‘g‘ri kelishi bashorat qilinmoqda. 
Shunday qilib, BMT va jahon iqtisodiyoti bilan bog‘liq bo'lgan 
barcha iqtisodiy tashkilotlar demografik muammolarga yetarlicha 
ahamiyat berib, oilani rejalashtirish dasturlari asosida aholi migrat­
siyasi va rivojlanayotgan mamlakatlarda urbanizatsiya jarayonlarini 
moliyalashtirish ishlarini amalga oshiryapti. Jahon xo'jaligida ro‘y 
berayotgan global muammolarni hal etish uchun jahon ekspertlari 
iqtisodiy tizimni qayta ko'rishni amalga oshirishni tavsiya etishmoqda. 
Buning uchun esa uch yo'nalishda (yer yuzi aholisi sonini 
barqarorlashtirish, yoqilg'i energetika resurslaridan foydalanish­
ning muqobil manbalariga o'tish, ikkilamchi xomashyo resurslaridan 
keng foydalanish) harakat qilish zarurligini ko'rsatishayotir.